Chứng thư số được hiểu như thế nào? Liệu chúng có thực sự cần thiết trong thời đại này không? Ưu, nhược điểm của chứng thư số là gì? Hãy cùng Luật An Khang tìm hiểu ngay nhé!
Giới thiệu
Khái niệm chứng thư số, chữ ký số, chứng thực điện tử
Chứng thư số là một dạng chứng thư điện tử do tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số cấp nhằm cung cấp thông tin định danh cho khóa công khai của một cơ quan, tổ chức, cá nhân, từ đó xác nhận cơ quan, tổ chức, cá nhân là người ký chữ ký số bằng việc sử dụng khóa bí mật tương ứng. (Khoản 7 Điều 3 Nghị định 130/2018/NĐ-CP)
Căn cứ theo Khoản 6 Điều 3 Nghị định 130/2018/NĐ-CP quy định: “Chữ ký số” là một dạng chữ ký điện tử được tạo ra bằng sự biến đổi một thông điệp dữ liệu sử dụng hệ thống mật mã không đối xứng, theo đó, người có được thông điệp dữ liệu ban đầu và khóa công khai của người ký có thể xác định được chính xác:
- Việc biến đổi nêu trên được tạo ra bằng đúng khóa bí mật tương ứng với khóa công khai trong cùng một cặp khóa;
- Sự toàn vẹn nội dung của thông điệp dữ liệu kể từ khi thực hiện việc biến đổi nêu trên.
Theo Khoản 9 Điều 3 Nghị định 45/2020/NĐ-CP, Chứng thực điện tử: (hay Chứng thực bản sao điện tử từ bản chính) là việc cơ quan, tổ chức có thẩm quyền căn cứ vào bản chính dạng văn bản giấy để chứng thực bản sao bằng hình thức điện tử là đúng với bản chính.
Trong đó, bản sao điện tử là bản chụp dưới dạng điện tử từ bản chính dạng văn bản giấy hoặc tập tin có nội dung đầy đủ, chính xác như nội dung ghi trong sổ gốc, bản chính dạng văn bản giấy.
Tầm quan trọng của chứng thư số trong thời đại số
Trên hành trình chuyển đổi số, chứng thư số đóng vai trò không thể thay thế trong việc xác thực và bảo vệ thông tin trên internet. Với sự gia tăng của các mối đe dọa an ninh mạng và nhu cầu bảo vệ thông tin cá nhân ngày càng cao, chứng thư số không chỉ đảm bảo tính toàn vẹn và bảo mật mà còn thúc đẩy sự phát triển của các giao dịch điện tử và kinh doanh trực tuyến. Đặc biệt, chứng thư số giúp tăng cường tính minh bạch và ngăn chặn các hành vi giả mạo, từ đó xây dựng niềm tin và sự uy tín trong cộng đồng mạng và thương mại điện tử. Sự hiện diện của chứng thư số không chỉ là một công cụ hỗ trợ mà còn là một giải pháp cần thiết để đáp ứng các yêu cầu an ninh và pháp lý trong môi trường kinh doanh ngày nay.
XEM THÊM: CHỮ KÝ SỐ CHO DOANH NGHIỆP MỚI THÀNH LẬP – LỰA CHỌN TỐI ƯU, ĐĂNG KÝ NHANH GỌN
Phân loại chứng thư số
Chứng thư số cá nhân
Chứng thư số cá nhân là chứng thư số được cấp cho các cá nhân, được dùng để xác thực danh tính của cá nhân ký số và có giá trị pháp lý tương đương như chứng minh thư và căn cước công dân của mỗi người khi thực hiện các giao dịch cá nhân trên môi trường kỹ thuật số.
Chứng thư số cá nhân giúp xác minh danh tính của cá nhân khi tham gia các hoạt động trực tuyến. Chứng thư số cá nhân thường đi kèm với khóa cá nhân, cho phép người sở hữu ký điện tử và đảm bảo tính toàn vẹn của thông tin.
Chứng thư số cá nhân được sử dụng trong nhiều lĩnh vực, bao gồm chữ ký cá nhân và giao dịch điện tử, truy cập vào hệ thống thông tin quan trọng, xác thực danh tính trong các nền tảng trực tuyến, và bảo vệ thông tin cá nhân.
Chứng thư số doanh nghiệp/tổ chức
Chứng thư số doanh nghiệp là chứng thư số được phát hành cho tổ chức, công ty hoặc doanh nghiệp, xác thực danh tính và khóa công khai của tổ chức đó trên môi trường kỹ thuật số.
Chứng thư số doanh nghiệp giúp xác minh danh tính của tổ chức và cung cấp khả năng ký điện tử, mã hóa thông tin và bảo vệ tính toàn vẹn trong các giao dịch điện tử.
Chứng thư số doanh nghiệp được sử dụng trong các hoạt động giao dịch điện tử, chữ ký số cho tài liệu hợp đồng, truy cập an toàn vào hệ thống nội bộ của tổ chức, xác thực và bảo vệ thông tin quan trọng liên quan đến doanh nghiệp.
Chứng thư số HSM
Chứng thư số HSM là chứng thư số được lưu trong thiết bị mã hóa bảo mật HSM, thay vì USB Token hay Smartcard thông thường, phục vụ các nhu cầu ký số từ xa, ký số tập trung, ký số bảo mật trên thiết bị di động.
Chứng thư số HSM đảm bảo cho người dùng về hiệu năng không giới hạn, hỗ trợ tích hợp với các hệ thống ký số nâng cao (PadES, CadES, XadES), ký đóng dấu thời gian Timestamp, chứng thực điện tử lâu dài LTV, lưu trữ điện tử LTANS… với mô hình ký số quản trị tập trung, kiểm soát đầu cuối (on-premise) hoặc dịch vụ trên nền tảng đám mây.
Chứng thư số USB token
Chữ ký USB Token chính là một phần mềm được tích hợp vào chiếc USB để có thể ký số. Khi muốn sử dụng chữ ký này thì bắt buộc người dùng phải cài đặt tiện ích ký số trên máy tính và tiến hành cắm USB vào trong máy tính. Tiếp tục, người dùng phải đăng nhập vào chữ ký số bằng mã Pin của bạn đã tạo lập từ trước. Trong quá trình ký số thì USB sẽ hoạt động tự động để có thể sử dụng những thuật toán được cài đặt sẵn để xác thực và ký số cho người dùng.
Đối với chữ ký USB Token thì người dùng chỉ có thể thực hiện chức năng ký số khi đã cắm USB vào máy tính. Ngoài ra, chữ ký số USB Token chỉ có thể ký 4-5 chữ ký trong mỗi phút.
Ưu điểm của chứng thư số
Tính bảo mật cao: Chứng thư số sử dụng công nghệ mã hóa để đảm bảo rằng thông tin được truyền tải và lưu trữ an toàn, ngăn chặn việc truy cập trái phép. Chữ ký số có thiết kế vô cùng nhỏ gọn như một chiếc USB thông thường, nhưng nó lại là nơi có thể lưu giữ toàn bộ thông tin cần thiết vô cùng an toàn. Nguồn thông tin dữ liệu ở bên trong chữ ký số có thể dùng để xác nhận trên các văn bản hợp đồng điện tử mà không thể thay đổi hay xóa đi. Chính vì thế, chữ ký số có thể đảm bảo được sự chính xác vô cùng tuyệt đối và hoàn toàn mà doanh nghiệp không phải lo sợ bất kỳ trường hợp nào văn bản bị thay đổi hay sửa đổi trái phép trong quá trình truyền đi.
Tiết kiệm thời gian, chi phí: Các bên giao dịch có thể thực hiện các thủ tục hành chính, giao kết, hợp tác dễ dàng, nhanh chóng, chính xác trên môi trường điện tử số.
Chữ ký số cho phép thực hiện ký kết giao dịch một cách phi biên giới, không bị ràng buộc bởi không gian vật lý. Người ký có thể ngồi tại văn phòng hoặc trong nhà và thực hiện các thủ tục ký kết từ bất cứ đâu mà không cần phải di chuyển.
Trước đây, để thực hiện các thủ tục ký kết giao dịch, hai bên phải di chuyển tới một địa điểm cụ thể để đàm phán và thực hiện ký vào văn bản. Điều này gây ra mất công sức và tốn thời gian cho nhân sự tham gia.
Sử dụng chữ ký số đã giúp tiết kiệm thời gian và công sức đối với những người liên quan đến các thủ tục ký kết giao dịch.
Tăng tính minh bạch, chống giả mạo: Chữ ký số đã góp phần giải quyết nhược điểm giả mạo chữ ký, gian lận trong thủ tục hành chính. Ngoài ra, chữ ký số đem lại sự minh bạch, bảo mật, an toàn hơn trong việc xác nhận quyền và trách nhiệm của mỗi bên với nội dung văn bản, hợp đồng ký xác nhận.
Nhược điểm của chứng thư số
Chi phí đầu tư ban đầu
Chi phí đầu tư ban đầu không chỉ bao gồm việc mua sắm chứng thư số và các thiết bị liên quan như USB token, mà còn bao gồm cả các chi phí về triển khai hệ thống, cài đặt phần mềm, và huấn luyện nhân viên. Đặc biệt là cho các tổ chức lớn hoặc các hệ thống phức tạp, việc tính toán chi phí và quản lý ngân sách cho dự án triển khai chứng thư số là rất quan trọng.
Rủi ro mất mát, đánh cắp USB token
Mất mát hoặc đánh cắp USB token chứa chứng thư số có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng. Nếu không có biện pháp bảo vệ đủ mạnh, người khác có thể sử dụng chứng thư số để giả mạo danh tính của người sở hữu, gây thiệt hại về tài chính hoặc uy tín. Việc quản lý và bảo vệ chứng thư số cần có các biện pháp an ninh vật lý và kỹ thuật bảo mật chặt chẽ.
Quá trình chứng minh phức tạp nếu xảy ra sai sót, giả mạo
Trường hợp xảy ra sai sót, giả mạo chữ ký số rất hiếm khi xảy ra, tuy nhiên người dùng cũng nên có phương án giải quyết nếu xảy ra rủi ro. Khi chữ ký số gặp cản trở trong việc xác minh người dùng thì việc kiểm tra lại chữ ký số, chứng thư số sẽ khá khó khăn và tốn kém thời gian.
Cần kiến thức về công nghệ thông tin
Sử dụng chứng thư số đòi hỏi người dùng có kiến thức sâu về công nghệ thông tin để hiểu và thực hiện các biện pháp bảo mật và quản lý. Việc thiếu hiểu biết về cách sử dụng chính xác và an toàn chứng thư số có thể dẫn đến các lỗ hổng bảo mật và rủi ro cho hệ thống và dữ liệu.
Thách thức trong quản lý và bảo trì:
Quản lý và bảo trì chứng thư số yêu cầu sự chú ý và liên tục theo dõi để đảm bảo tính hiệu quả và an toàn của hệ thống. Việc tái cấp phát và duy trì chứng thư số cũng đòi hỏi quy trình nghiêm ngặt để tránh các sự cố và mất mát dữ liệu.
Hướng dẫn lựa chọn chứng thư số phù hợp
Căn cứ vào nhu cầu sử dụng: Đầu tiên phải xác định được mục đích và nhu cầu sử dụng. Tùy vào mục đích sử dụng mà có thể chọn loại chứng thư số phù hợp:
- Chứng thư số cá nhân: Số chứng minh nhân dân điện tử, được dùng để tạo chữ ký số cho cá nhân sở hữu. Một chứng thư số cá nhân hợp pháp có thể sử dụng để giao dịch ngân hàng, mua bánh trực tuyến, ký kết văn bản điện tử, quyết toán thuế TNCN, mã hóa và bảo mật các thông tin đã mã hóa,…
- Chứng thư số doanh nghiệp: được dùng để định danh cho doanh nghiệp khi thực hiện các giao dịch điện tử như khai thuế, nộp thuế, thống kê điện tử, giao dịch ngân hàng, khai báo hải quan, mua bánh trực tuyến, ký kết hợp đồng điện tử,…
- Chứng thư số của cá nhân thuộc tổ chức, doanh nghiệp: dùng để xác minh danh tính của người cá nhân đại diện hợp pháp khi giao dịch điện tử. Thông thường sẽ dành cho tổng giám đốc, giám đốc, trưởng phòng,… Quý khách có thể dùng chứng thư số này để giao dịch trong nội bộ (xác nhận email, đăng nhập hệ thống nội bộ,…) hoặc các giao dịch được ủy quyền như thanh toán thương mại, ngân hàng điện tử,…
Cân nhắc về chi phí, tính bảo mật: Nghiên cứu kỹ và so sánh giữa các nhà cung cấp chứng thư số để tìm ra giải pháp có chi phí phù hợp nhất với nhu cầu. Đánh giá các tính năng cần thiết và không cần thiết để tránh chi phí không cần thiết.
Cân nhắc lựa chọn giữa các loại chứng thư số để tối ưu hóa chi phí đầu tư ban đầu và chi phí duy trì. Đặc biệt quan trọng là đảm bảo rằng chi phí của bạn phù hợp với ngân sách và không ảnh hưởng đến khả năng tài chính của tổ chức hoặc cá nhân.
Lựa chọn nhà cung cấp uy tín: Ngoài việc căn cứ vào mục đích, nhu cầu, chi phí và tính bảo mật, người có nhu cầu sử dụng chứng thư số cần chọn nhà cung cấp có uy tín và đã được chứng nhận bởi các tổ chức hoặc cơ quan có thẩm quyền, như các cơ quan chứng thực hay cơ quan quản lý chứng thư số.
Kết luận
Việc lựa chọn chứng thư số không chỉ đơn thuần là một quyết định về công nghệ mà còn là một bước quan trọng trong việc đảm bảo tính an toàn và minh bạch trong các hoạt động điện tử. Để hiểu rõ hơn về chữ ký số, vui lòng liên hệ Luật An Khang qua Hotline nhé!
