Tranh chấp thuế gây ra nhiều bất lợi cho các doanh nghiệp. Vì vậy nên quy trình giải quyết tranh chấp thuế được các doanh nghiệp càng chú trọng và quan tâm hơn. Việc giải quyết tranh chấp đúng quy trình sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm được thời gian, tiền bạc và giảm thiểu rủi ro. Cùng Luật và Kế Toán An Khang tìm hiểu cụ thể trong nội dung bài viết dưới đây.
Khái quát chung về tranh chấp thuế
Căn cứ pháp lý:
– Luật Tố tụng hành chính năm 2015;
– Luật Khiếu nại năm 2011;
– Văn bản hợp nhất 14/VBHN-BTC năm 2017 hợp nhất Thông tư hướng dẫn Luật quản lý thuế; Luật quản lý thuế sửa đổi và Nghị định 83/2013/NĐ-CP do Bộ Tài chính ban hành;
– Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH14 ngày 30 tháng 12 năm 2016 quy định về mức thu, miễn, giảm, thu, nộp, quản lý và sử dụng án phí và lệ phí tòa án.
Khái niệm tranh chấp thuế?
Tranh chấp thuế là tranh chấp hành chính trong đó có nội dung liên quan đến quyết định thu thuế và quyết định xử phạt đối với người nộp thuế.
Tranh chấp thuế được hiểu là sự mâu thuẫn hay xung đột về lợi ích giữa các bên tham gia quan hệ pháp luật thuế, hay có thể nói tranh chấp thuế là tình trạng pháp lý đặc biệt của quan hệ pháp luật giữa người nộp thuế với người thu thuế, trong đó các bên bày tỏ ra bên ngoài thế giới khách quan những bất đồng, xung đột, mâu thuẫn về ý chí, quyền và lợi ích hợp pháp của mình bằng việc khiếu nại hay khởi kiện theo quy định của pháp luật.
Trên thực tế, cho dù các hành vi này được thể hiện dưới nhiều hình thái khác nhau, với tính chất và mức độ khác nhau nhưng đều có một điểm chung là thể hiện sự mâu thuẫn, xung đột về lợi ích giữa các bên tham gia quan hệ pháp luật thuế đến mức không thể tự giải quyết được.
Xem thêm: Tranh chấp thuế là gì?
Các nguyên nhân gây ra tranh chấp thuế
Các nguyên nhân gây ra tranh chấp thuế hiện nay bao gồm:
Thứ nhất: quy định pháp luật về thuế được quy định dàn trải qua nhiều văn bản, sửa đổi nhiều lần, chính sách thuế chưa có sự thống nhất, nhiều quy định không có hướng dẫn cụ thể dẫn đến người nộp thuế hiểu sai và áp dụng pháp luật sai.
Thứ hai: quy mô của các doanh nghiệp còn nhỏ, chưa có bộ phận phụ trách hoặc người phụ trách riêng dẫn đến việc hiểu biết quy định của pháp luật còn hạn chế, không kịp thời thực hiện đúng quy định của pháp luật.
Thứ ba: có nhiều doanh nghiệp mặc dù nhận thức rõ được các quy định của pháp luật nhưng vẫn cố tình không thực hiện hoặc thực hiện không đúng các vấn đề về thuế dẫn đến tranh chấp thuế.
Thứ tư: người nộp thuế không lưu chứng từ, hồ sơ liên quan đến thuế nên khi có thanh tra, kiểm tra về thuế thì không có hồ sơ hoặc hồ sơ không đầy đủ dẫn đến việc tranh chấp thuế.
Thứ năm: các cơ quan thuế tăng cường kiểm tra, thanh tra hoạt động của người nộp thuế đang hoạt động trên địa bàn cùng những điều chỉnh lớn dẫn đến số tiền phạt và lãi chậm nộp cao hơn hoặc áp dụng các chế tài hành chính, hình sự khiến người nộp thuế có những bất bình và xảy ra tranh chấp.
Tầm quan trọng của việc giải quyết tranh chấp thuế đúng quy trình
Việc tuân thủ quy trình giải quyết tranh chấp thuế mang lại nhiều lợi ích cho người nộp thuế, cụ thể:
– Tiết kiệm được thời gian, chi phí vào việc giải quyết tranh chấp, tránh tình trạng phải nộp hồ sơ giải quyết nhiều lần;
– Giải quyết vụ việc và hậu quả tranh chấp nhanh chóng để doanh nghiệp thực hiện các hoạt động kinh doanh khác;
– Tránh gây bất lợi khác cho doanh nghiệp trong quá trình hoạt động kinh doanh sau này;
– Tôn trọng pháp luật, là tiền đề để doanh nghiệp, người nộp thuế tạo hành lang pháp lý cho chính doanh nghiệp, bản thân mình.
Các phương thức và quy trình giải quyết tranh chấp thuế
Hòa giải tại cơ quan thuế
Thủ tục, thời hạn
Bước 1: Liên hệ với cơ quan thuế, người phụ trách trực tiếp
Doanh nghiệp liên hệ trực tiếp với người phụ trách trực tiếp thuế của doanh nghiệp mình hoặc cấp trên trực tiếp của họ để trao đổi và hẹn lịch làm việc.
Bước 2: Chuẩn bị hồ sơ, giấy tờ cần thiết
Doanh nghiệp chuẩn bị các hồ sơ liên quan đến việc tranh chấp thuế như Quyết định hành chính về thuế, hồ sơ, hóa đơn, chứng từ, sổ sách kế toán, đăng ký kinh doanh của doanh nghiệp,…
Bước 3: Hòa giải
Buổi hòa giải diễn ra dựa trên sự có mặt của đại diện doanh nghiệp, người phụ trách thuế của doanh nghiệp và cấp trên trực tiếp của họ. Các bên trao đổi ý kiến và tiến hành hòa giải với mục đích thiện chí, giải quyết tranh chấp nhanh chóng.
Việc giải quyết theo thủ tục này không có thời gian, thời hạn, thời hiệu giải quyết cụ thể, chủ yếu dựa trên sự thiện chí của các bên tiến hành hòa giải.
Ưu điểm, nhược điểm
Ưu điểm:
– Chủ động thời gian thực hiện;
– Có thể đề xuất các phương án xử lý, phương án giải quyết vừa có lợi cho doanh nghiệp nhưng cũng đảm bảo tuân thủ pháp luật;
– Thời gian giải quyết nhanh gọn, không mất thời gian đi lại nhiều;
– Không phải nộp án phí, lệ phí giải quyết.
Nhược điểm:
– Không phải là một trong các thủ tục hành chính, thủ tục giải quyết tranh chấp theo quy định của pháp luật nên một số cơ quan thuế sẽ không áp dụng phương thức này để giải quyết;
– Một bên tham gia hòa giải là cơ quan nhà nước, mang quyền lực nhà nước nên thường áp đặt ý chí cho bên còn lại;
– Không có quy định cụ thể về thời gian nên cơ quan thuế có thể kéo dài thời gian làm hết thời hiện thực hiện quy trình giải quyết tranh chấp thuế theo các phương thức khác.
Khiếu nại quyết định hành chính thuế
Cơ sở pháp lý
Khoản 1 Điều 2 Luật Khiếu nại năm 2011 định nghĩa về khiếu nại như sau: “Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình”
Theo đó, khiếu nại quyết định hành chính thuế là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật Khiếu nại năm 2011 quy định đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trong lĩnh vực thuế xem xét lại quyết định hành chính khi có căn cứ cho rằng quyết định đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình.
Chủ thể khiếu nại
Chủ thể khiếu nại về thuế (người khiếu nại) là chủ thể bị tác động bởi quyết định hành chính, hành vi hành chính về thuế mà họ cho là sai trái.
Chủ thể bị khiếu nại
Chủ thể bị khiếu nại về thuế (người bị khiếu nại) là cơ quan hay người đã trực tiếp ra quyết định hành chính hay thực hiện hành vi hành chính đó.
Đối tượng bị khiếu nại
Đối tượng bị khiếu nại là các quyết định hành chính, hành vi hành chính về thuế của cơ quan quản lý thuế, sẽ bao gồm các quyết định hành chính trong lĩnh vực thuế như sau: Quyết định ấn định thuế; Thông báo nộp thuế; Quyết định thu thuế, truy thu thuế; Quyết định miễn thuế, giảm thuế; Quyết định hoàn thuế; Quyết định xử phạt vi phạm hành chính, xử lý hành chính trong lĩnh vực thuế ; Quyết định cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về thuế và các quyết định hành chính khác…
Nội dung khiếu nại
Khiếu nại về nội dung: là khiếu nại quyết định nộp thuế liên quan đến căn cứ tính thuế, phương pháp tính thuế… được qui định trong các Luật thuế Nội dung quyết định của cơ quan hoặc người có thẩm quyền quyết định thu thuế hoặc xử phạt vi phạm pháp luật thuế.
Khiếu nại về hình thức: Hành vi hành chính của cơ quan có thẩm quyền thu thuế và người có thẩm quyền trong quá trình quyết định thu thuế và xử phạt.
Thủ tục, thời hạn
Bước 1: Người khiếu nại nộp đơn khiếu nại lần đầu đến người đã ra quyết định hành chính.
Bước 2: Thụ lý giải quyết khiếu nại
Trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày nhận được khiếu nại thuộc thẩm quyền mà khiếu nại không thuộc một trong các trường hợp không được thụ lý giải quyết quy định tại Điều 11 của Luật khiếu nại, người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu phải thụ lý giải quyết.
Bước 3: Giải quyết khiếu nại
Xác minh nội dung khiếu nại của người khiếu nại dựa trên các giấy tờ người khiếu nại cung cấp và hồ sơ giấy tờ được lưu tại cơ quan thuế.
Theo quy định tại Điều 29 Luật khiếu nại về xác minh nội dung khiếu nại lần đầu thì trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày thụ lý đối với vụ việc bình thường hoặc 45 ngày đối với vụ việc phức tạp, người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu có trách nhiệm kiểm tra lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình, của người có trách nhiệm do mình quản lý trực tiếp, nếu khiếu nại đúng thì ra quyết định giải quyết khiếu nại ngay.
Tổ chức đối thoại giữa người giải quyết khiếu nại và người khiếu nại.
Bước 4: Ra quyết định khiếu nại
Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày có quyết định giải quyết khiếu nại, người giải quyết khiếu nại lần đầu có trách nhiệm gửi quyết định giải quyết khiếu nại cho người khiếu nại, thủ trưởng cấp trên trực tiếp của người giải quyết khiếu nại.
Bước 5: Khiếu nại lần hai hoặc khởi kiện theo thủ tục tố tụng hành chính
Nếu không đồng ý với quyết định giải quyết lần đầu hoặc quá thời hạn quy định mà khiếu nại không được giải quyết thì nộp đơn khiếu nại lần hai đến Thủ trưởng cấp trên trực tiếp của người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật tố tụng hành chính.
Trường hợp khiếu nại lần hai mà người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại lần hai hoặc hết thời hạn quy định mà khiếu nại không được giải quyết thì người khiếu nại có quyền thực hiện quy trình giải quyết tranh chấp thuế theo thủ tục khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật tố tụng hành chính.
Tố tụng tranh chấp thuế
Điều kiện khởi kiện
Để giải quyết tranh chấp thuế theo thủ tục tố tụng được quy định tại Luật Tố tụng hành chính năm 2015 thì cần đáp ứng các điều kiện sau:
– Đối tượng khởi kiện là Quyết định hành chính về thuế hoặc hành vi hành chính của cơ quan thuế.
– Chủ thể khởi kiện là người đáp ứng năng lực pháp luật tố tụng hành chính và năng lực hành vi hành chính.
– Còn thời hiện khởi kiện theo quy định của pháp luật.
Thẩm quyền giải quyết
Thẩm quyền giải quyết tranh chấp thuế theo thủ tục tố tụng là Tòa án nhân dân, cụ thể:
Căn cứ vào Điều 31 Luật Tố tụng hành chính 2015 thì Tòa án cấp huyện giải quyết sơ thẩm những vụ khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan thuế cấp huyện trên cùng phạm vi địa giới hành chính với Tòa án.
Căn cứ Điều 32 Luật Tố tụng hành chính 2015 thì Tòa án cấp tỉnh giải quyết sơ thẩm những vụ khiếu kiện như sau:
– Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Quốc hội, Kiểm toán nhà nước… về thuế;
– Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan thuế cấp tỉnh.
Thủ tục, thời hạn
Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ và nộp hồ sơ khởi kiện
Hồ sơ khởi kiện bao gồm: Đơn khởi kiện, Bản sao giấy tờ hợp pháp của người khởi kiện, Bản sao Quyết định hành chính về thuế, các giấy tờ khác chứng minh về hành vi hành chính về thuế của cơ quan thuế
Người khởi kiện nộp hồ sơ khởi kiện trực tiếp tại Tòa án có thẩm quyền hoặc gửi qua dịch vụ bưu chính.
Bước 2: Tòa án xem xét đơn khởi kiện
Căn cứ Điều 121 Luật Tố tụng hành chính 2015, thì thời hạn xem xét đơn khởi kiện và phân công Thẩm phán thụ lý vụ án :
Khi nhận đơn khởi kiện nộp trực tiếp, Tòa án có trách nhiệm cấp ngay giấy xác nhận đã nhận đơn cho người khởi kiện. Trường hợp nhận đơn qua dịch vụ bưu chính thì trong thời hạn 02 ngày làm việc kể từ ngày nhận đơn, Tòa án phải gửi thông báo nhận đơn cho người khởi kiện.
Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được đơn khởi kiện, Chánh án Tòa án phân công một Thẩm phán xem xét đơn khởi kiện. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày được phân công, Thẩm phán phải xem xét đơn khởi kiện và có một trong các quyết định sau đây:
– Yêu cầu sửa đổi, bổ sung đơn khởi kiện;
– Tiến hành thủ tục thụ lý vụ án;
– Chuyển đơn khởi kiện cho Tòa án có thẩm quyền và thông báo cho người khởi kiện nếu vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án khác;
– Trả lại đơn khởi kiện cho người khởi kiện.
Bước 3: Tòa án ra thông báo tạm ứng án phí và tiến hành thụ lý vụ án
Căn cứ Điều 125 Luật Tố tụng hành chính 2015, Thẩm phán thụ lý vụ án khi người khởi kiện nộp biên lai thu tiền tạm ứng án phí. Trường hợp người khởi kiện được miễn hoặc không phải nộp tiền tạm ứng án phí thì Thẩm phán thụ lý vụ án khi nhận được đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo.
Căn cứ Điều 126 Luật Tố tụng hành chính 2015, trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày thụ lý vụ án, Thẩm phán thông báo bằng văn bản cho người khởi kiện, người bị kiện; cơ quan, tổ chức; cá nhân có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến việc giải quyết vụ án về việc Tòa án đã thụ lý vụ án.
Bước 4: Phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và đối thoại
Trước khi tiến hành phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và đối thoại giữa các đương sự, Thẩm phán phải thông báo cho các đương sự, người đại diện hợp pháp của đương sự, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự về thời gian, địa điểm tiến hành phiên họp và nội dung của phiên họp.
Trường hợp vụ án hành chính không tiến hành đối thoại được theo quy định tại Điều 135 của Luật này thì Thẩm phán tiến hành phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ mà không tiến hành việc đối thoại.
Bước 5: Phiên tòa sở thẩm
Trong thời hạn 20 ngày kể từ ngày có quyết định đưa vụ án ra xét xử, Tòa án phải mở phiên tòa; trường hợp có lý do chính đáng thì thời hạn mở phiên tòa có thể kéo dài nhưng không quá 30 ngày.
Các vấn đề cần lưu ý khi thực hiện quy trình giải quyết tranh chấp thuế:
Thời hiệu khiếu nại, khởi kiện
Thời hiệu khiếu nại theo quy định của Luật Khiếu nại 2011 là 90 ngày kể từ ngày ngày nhận được hoặc biết được quyết định hành chính, hành vi hành chính về thuế.
Thời hiệu khởi hiện theo quy định của Luật Tố tụng hành chính 2015 là 01 năm kể từ ngày nhận được hoặc biết được quyết định hành chính, hành vi hành chính về thuế.
Lệ phí
Đối với phương thức giải quyết tranh chấp thuế qua hòa giải và khiếu nại thì chưa có quy định về việc người nộp thuế phải nộp lệ phí giải quyết tranh chấp.
Đối với phương thức giải quyết tranh chấp thuế theo thủ tụng tố tụng thì lệ phí được quy định Tại Mục A – Danh mục án phí, lệ phí ban hành kèm theo Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH14 ngày 30 tháng 12 năm 2016 quy định về mức thu, miễn, giảm, thu, nộp, quản lý và sử dụng án phí và lệ phí tòa án, cụ thể mức án phí khi khiếu kiện vụ án hành chính là 300.000 đồng.
Các tình huống thường gặp và quy trình giải quyết tranh chấp thuế
Tình huống 1:
Công ty A đặt trụ sở tại địa chỉ X, phường Y, quận Z, thành phố HN. Tuy nhiên, tại địa chỉ trên Công ty A không treo biển công ty mặc dù công ty có hoạt động thực tế tại địa chỉ trên.
Qua kiểm tra, cơ quan thuế quận Z lập biên bản xử phạt hành chính với hành vi “không hoạt động tại trụ sở” đối với Công ty A và khóa mã số thuế của công ty.
Khi nắm được thông tin, đại diện Công ty A liên hệ và đặt lịch hẹn với chuyên viên thuế quản lý công ty để trao đổi và giải quyết (Giải quyết thông qua phương thức hòa giải).
Sau buổi trao đổi, cơ quan thuế đã khôi phục mã số thuế của công ty.
Cách thức thực hiện giải quyết thông qua phương thức hòa giải áp dụng trong trường hợp này là cần thiết, vừa tiết kiệm được thời gian, chi phí vừa giải quyết được vấn đề nhanh chóng, không gây cản trở hoạt động kinh doanh của công ty.
>>>Xem thêm: 04 Nguyên nhân khiến doanh nghiệp bị khóa mã số thuế – Luật An Khang
Tình huống 2:
Công ty Cổ phần B nhận được Quyết định xử phạt vi phạm hành chính của Cục trưởng Cục thuế Thành phố H với nội dung: “Phạt vi phạm hành chính về thuế là 1.901.379.410 đồng.
Đã nhiều lần, đại diện Công ty B liên hệ với Cục thuế thành phố H để yêu cầu hòa giải, làm rõ các nội dung của Quyết định nhưng không được hồi đáp.
Quá bức xúc và không giải quyết, Công ty B đã khởi kiện Cục trưởng Cục thuế thành phố H ra Tòa án nhân dân thành phố H.
Qua quá trình giải quyết tại tòa án, Tòa án nhân dân thành phố H đã xác định quyết định nói trên là trái pháp luật và tuyên hủy quyết định này.
Việc giải quyết tranh chấp về thuế bằng phương thức khởi kiện theo thủ tục tố tụng trong trường hợp này là cần thiết. Bởi vì, quyền lợi của công ty bị ảnh hưởng một cách nghiêm trọng, cách thức giải quyết thông qua hòa giải đã không thành, nếu áp dụng theo phương thức khiếu nại có thể làm mất rất nhiều thời gian của công ty.
Kết luận
Việc tuân thủ quy trình giải quyết tranh chấp thuế giúp cho người nộp thuế tiết kiệm được thời gian, chi phí khi thực hiện và đảm bảo tốt nhất quyền lợi cho chính mình.
Nếu Quý khách hàng có bất kỳ thắc mắc nào, vui lòng liên hệ đến hotline 076.9063 686 đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm, trình độ chuyên môn cao của Luật An Khang luôn sẵn sàng, trợ giúp mọi lúc, mọi nơi.
