Pháp Luật Kế Toán

Bản thuyết minh Báo cáo tài chính là gì? Tìm hiểu chi tiết và dễ hiểu nhất

Bản thuyết minh Báo cáo tài chính là gì? Vai trò đối với doanh nghiệp? Bao gồm nội dung gì? Cách lập như thế nào? Bài viết dưới đây, Luật và kế toán An Khang sẽ giới thiệu chi tiết và dễ hiểu nhất về Bản thuyết minh Báo cáo tài chính.

Giới thiệu về Bản thuyết minh Báo cáo tài chính (TMBC)

Khái niệm

Bản thuyết minh Báo cáo tài chính là một bộ phận hợp thành không thể tách rời của Báo cáo tài chính. Nó được dùng để mô tả hoặc phân tích chi tiết các thông tin số liệu đã được trình bày trong Báo cáo tình hình tài chính, Báo cáo kết quả hoạt động, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ cũng như các thông tin cần thiết khác theo yêu cầu của các chuẩn mực kế toán cụ thể.

Vai trò của thuyết minh báo cáo trong bộ cáo tài chính

Thuyết minh báo cáo tài chính được lập ra để:

Giới thiệu Bản thuyết minh Báo cáo tài chính
Giới thiệu Bản thuyết minh Báo cáo tài chính
  • Giải thích, bổ sung các thông tin để người đọc báo cáo tài chính nắm rõ hơn về tình hình hoạt động kinh doanh, kết quả kinh doanh, tình hình tài chính trong kỳ báo cáo mà ở các bảng báo cáo khác chưa trình bày chi tiết được. Nó như một dạng phụ lục của các báo cáo.
  • Ngoài ra, Bản thuyết minh Báo cáo tài chính cũng có thể trình bày thêm các thông tin khác.

Nội dung của Bản thuyết minh Báo cáo tài chính

Theo khoản 4 Điều 115 Thông tư 200/2014/TT-BTC thì nội dung của Bản thuyết minh Báo cáo tài chính gồm các nội dung cơ bản:

Thông tin định tính 

Thông tin định tính là các thông tin về công ty như tên, địa chỉ, ngành nghề kinh doanh, cơ cấu tổ chức, quản lý, các chính sách kế toán áp dụng. Theo đó, bao gồm:

  • Giấy phép thành lập và hoạt động, thời hạn có giá trị;
  • Hình thức góp vốn, số lượng thành viên;
  • Thành phần Hội đồng quản trị/ Hội đồng thành viên (Tên, chức danh từng người);
  • Thành phần Ban Tổng Giám đốc/Giám đốc (Tên, chức danh từng người);
  • Địa bàn hoạt động;
  • Trụ sở chính; Số Phòng Giao dịch;
  • Tổng số cán bộ, công nhân viên.

Các chính sách kế toán áp dụng:

Nội dung của Bản thuyết minh Báo cáo tài chính
Nội dung của Bản thuyết minh Báo cáo tài chính
  • Các chính sách kế toán áp dụng trong trường hợp đáp ứng giả định hoạt động liên tục: Nguyên tắc chuyển đổi Báo cáo tài chính lập bằng ngoại tệ sang Đồng Việt Nam, Các loại tỷ giá hối đoái áp dụng trong kế toán, Nguyên tắc xác định lãi suất thực tế…
  • Các chính sách kế toán áp dụng trong trường hợp không đáp ứng giả định hoạt động liên tục: Chính sách tái phân loại tài sản và nợ phải trả dài hạn thành ngắn hạn, Nguyên tắc xác định giá trị.

Thông tin định lượng

Các thông tin này sẽ giải thích chi tiết các chỉ tiêu trong báo cáo tài chính, các thông tin bổ sung về các nghiệp vụ kinh tế, tài chính. Đồng thời làm rõ các thông tin bắt buộc và thông tin tự nguyện khác theo quy định pháp luật.

Phương pháp lập và trình bày Bản thuyết minh Báo cáo tài chính

Nguyên tắc 

Khi lập và trình bày Bản thuyết minh Báo cáo tài chính, chúng ta cần nắm được nguyên tắc chung đó là: 

Phương pháp lập và trình bày Bản thuyết minh Báo cáo tài chính
Phương pháp lập và trình bày Bản thuyết minh Báo cáo tài chính
  • Trung thực: Các thông tin cần đảm bảo tính chính xác và đúng đắn về tình hình của doanh nghiệp.
  • Đầy đủ: Đảm bảo các thông tin được thể hiện rõ ràng, đủ, không có thiếu sót bất kỳ nội dung nào theo quy định.
  • Dễ hiểu: Những nội dung trình bày cần đảm bảo tính đơn nghĩa, dễ hiểu ở mọi đối tượng.
  • Kịp thời: Việc lập báo cáo thuyết minh cần nhanh chóng, đúng thời hạn.

Phương pháp

Căn cứ quy định khoản 2 Điều 115 Thông tư 200/2014/TT-BTC quy định về phương pháp lập và trình bày thuyết minh báo cáo tài chính như sau:

  • Khi lập Báo cáo tài chính năm, doanh nghiệp phải lập Bản thuyết minh Báo cáo tài chính theo đúng quy định của Chuẩn mực kế toán “Trình bày Báo cáo tài chính” và hướng dẫn tại Chế độ Báo cáo tài chính này.
  • Khi lập Báo cáo tài chính giữa niên độ (kể cả dạng đầy đủ và dạng tóm lược) doanh nghiệp phải lập Bản thuyết minh Báo cáo tài chính chọn lọc theo quy định của Chuẩn mực kế toán “Báo cáo tài chính giữa niên độ” và Thông tư hướng dẫn chuẩn mực.
  • Bản thuyết minh Báo cáo tài chính của doanh nghiệp phải trình bày những nội dung dưới đây:
    • Các thông tin về cơ sở lập và trình bày Báo cáo tài chính và các chính sách kế toán cụ thể được chọn và áp dụng đối với các giao dịch và các sự kiện quan trọng;
    • Trình bày các thông tin theo quy định của các chuẩn mực kế toán chưa được trình bày trong các Báo cáo tài chính khác (Các thông tin trọng yếu);
    • Cung cấp thông tin bổ sung chưa được trình bày trong các Báo cáo tài chính khác, nhưng lại cần thiết cho việc trình bày trung thực và hợp lý tình hình tài chính của doanh nghiệp.
  • Bản thuyết minh Báo cáo tài chính phải được trình bày một cách có hệ thống.
  • Doanh nghiệp được chủ động sắp xếp số thứ tự trong thuyết minh Báo cáo tài chính theo cách thức phù hợp nhất với đặc thù của mình theo nguyên tắc mỗi khoản mục trong Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Báo cáo lưu chuyển tiền tệ cần được đánh dấu dẫn tới các thông tin liên quan trong Bản thuyết minh Báo cáo tài chính.

Các yêu cầu về hình thức trình bày

Khi lập Bản thuyết minh Báo cáo tài chính cần đảm bảo đúng hình thức theo mẫu B09-DN quy định tại Điều 115 Thông tư 200/2014/TT-BTC. 

Ví dụ thực tế về Bản thuyết minh Báo cáo tài chính

Bản thuyết minh báo cáo tài chính của Công ty CP Vinamilk (VNM) 

Đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp

Vinamilk là công ty hàng đầu trong ngành công nghiệp sữa tại Việt Nam, hoạt động chính trong sản xuất và kinh doanh các sản phẩm từ sữa. Chu kỳ kinh doanh là 12 tháng, đơn vị tiền tệ: Đồng Việt Nam (VND).

Chính sách kế toán áp dụng:

  • Hàng tồn kho: Tính theo phương pháp bình quân gia quyền.
  • Tài sản cố định: Khấu hao theo phương pháp đường thẳng.
  • Doanh thu: Ghi nhận khi quyền sở hữu đã chuyển giao cho khách hàng.

Thông tin bổ sung:

  • Tài sản cố định: Chi tiết về máy móc và trang thiết bị, khấu hao lũy kế.
  • Hàng tồn kho: Biến động trong kỳ và dự phòng giảm giá hàng tồn kho.
  • Nợ phải trả: Chi tiết các khoản nợ vay ngắn hạn và dài hạn.
  • Vốn chủ sở hữu: Biến động trong vốn góp, cổ phiếu phát hành thêm, và lợi nhuận giữ lại.

Thông tin bổ sung cho Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh:

  • Doanh thu: Chi tiết doanh thu theo từng sản phẩm, khu vực.
  • Chi phí: Chi phí nguyên liệu, chi phí nhân công, và chi phí bán hàng.
  • Thu nhập tài chính: Lãi từ các khoản đầu tư, lãi tiền gửi.

Các thông tin khác:

  • Giao dịch với bên liên quan: Chi tiết giao dịch với các công ty con, liên kết.
  • Sự kiện sau ngày lập báo cáo: Thông tin về các hợp đồng mới, giao dịch quan trọng sau ngày kết thúc kỳ kế toán.

Phân tích điểm mạnh và điểm yếu của Bản thuyết minh của Vinamilk:

Điểm mạnh:

  • Minh bạch và chi tiết: Vinamilk cung cấp thông tin rất chi tiết về từng khoản mục, giúp nhà đầu tư có cái nhìn rõ ràng về tình hình tài chính của công ty.
  • Tuân thủ chặt chẽ quy định: Các chính sách kế toán và phương pháp trình bày được tuân thủ nghiêm ngặt theo quy định.
  • Thông tin bổ sung phong phú: Ngoài các yêu cầu cơ bản, Vinamilk còn cung cấp thông tin chi tiết về từng sản phẩm, khu vực bán hàng và biến động cụ thể trong vốn chủ sở hữu.

Điểm yếu:

  • Độ phức tạp của ngôn ngữ: Một số phần có thể khó hiểu đối với người đọc không có nền tảng về kế toán hoặc tài chính.
  • Số lượng thông tin lớn: Đôi khi có thể gây khó khăn cho việc nắm bắt toàn bộ thông tin nếu không có sự hướng dẫn hoặc phân tích bổ sung.

Bản thuyết minh báo cáo tài chính của Tập đoàn Masan (MSN)

Đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp

Masan là một tập đoàn đa ngành tại Việt Nam, với các lĩnh vực kinh doanh chính bao gồm sản xuất thực phẩm, khai khoáng và bán lẻ, theo chu kỳ 12 tháng, đơn vị tiền tệ: Đồng Việt Nam (VND).

Chính sách kế toán áp dụng

  • Hàng tồn kho: Tính theo phương pháp bình quân gia quyền.
  • Tài sản cố định: Khấu hao theo phương pháp đường thẳng.
  • Doanh thu: Ghi nhận khi quyền sở hữu đã chuyển giao.

Thông tin bổ sung

  • Tài sản cố định: Chi tiết về tài sản cố định hữu hình và vô hình, phương pháp khấu hao.
  • Hàng tồn kho: Biến động trong kỳ, dự phòng giảm giá.
  • Nợ phải trả: Chi tiết về các khoản nợ vay ngắn hạn và dài hạn.
  • Vốn chủ sở hữu: Biến động trong vốn góp và lợi nhuận giữ lại.

Thông tin bổ sung cho Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh

  • Doanh thu: Chi tiết doanh thu theo từng ngành kinh doanh chính.
  • Chi phí: Chi phí nguyên vật liệu, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp.
  • Thu nhập tài chính: Lãi từ đầu tư và hoạt động tài chính.

Các thông tin khác

  • Giao dịch với bên liên quan: Chi tiết giao dịch với các công ty liên kết, các bên liên quan.
  • Sự kiện sau ngày lập báo cáo: Thông tin về các sự kiện quan trọng xảy ra sau ngày lập báo cáo.

Phân tích điểm mạnh và điểm yếu của Bản thuyết minh của Masan:

Điểm mạnh:

  • Chi tiết và rõ ràng: Masan cung cấp thông tin chi tiết về từng ngành kinh doanh, giúp nhà đầu tư hiểu rõ hơn về sự đóng góp của từng ngành.
  • Minh bạch trong các giao dịch với bên liên quan: Các giao dịch với các bên liên quan được trình bày minh bạch và chi tiết.
  • Phân loại rõ ràng: Các thông tin được phân loại theo ngành và khoản mục, dễ dàng theo dõi và phân tích.

Điểm yếu:

  • Độ phức tạp cao: Với phạm vi hoạt động rộng lớn, các báo cáo của Masan có thể rất phức tạp và khó hiểu nếu không có kiến thức chuyên sâu về tài chính và kế toán.
  • Tính tổng quát trong một số phần: Mặc dù chi tiết trong các ngành chính, một số thông tin có thể quá tổng quát và không cung cấp đủ thông tin sâu hơn về các khoản mục

Các lỗi thường gặp và cách khắc phục khi lập Bản thuyết minh Báo cáo tài chính

Thiếu hoặc không đầy đủ thông tin quan trọng

Thiếu thông tin về chính sách kế toán áp dụng hoặc chỉ mô tả sơ sài; Không cung cấp đủ thông tin bổ sung cho các khoản mục chính như tài sản cố định, hàng tồn kho, và nợ phải trả; Không nêu rõ các sự kiện quan trọng sau ngày kết thúc kỳ kế toán.

Các lỗi thường gặp và cách khắc phục khi lập Bản thuyết minh Báo cáo tài chính
Các lỗi thường gặp và cách khắc phục khi lập Bản thuyết minh Báo cáo tài chính

Cách khắc phục:

  • Tuân thủ đúng quy định: Đảm bảo Bản thuyết minh bao gồm tất cả các nội dung được yêu cầu theo Thông tư 200/2014/TT-BTC.
  • Kiểm tra đối chiếu: So sánh với các báo cáo năm trước hoặc tham khảo các mẫu Bản thuyết minh của các công ty lớn để đảm bảo không bỏ sót thông tin.
  • Sử dụng checklists: Tạo danh sách kiểm tra các nội dung cần có trong Bản thuyết minh để đảm bảo mọi thông tin cần thiết được đề cập.

Thông tin không rõ ràng hoặc khó hiểu

Sử dụng ngôn ngữ quá phức tạp hoặc thuật ngữ kế toán không được giải thích rõ ràng. Các số liệu và thông tin bổ sung không được trình bày một cách mạch lạc, gây khó khăn cho người đọc.

Cách khắc phục:

  • Sử dụng ngôn ngữ đơn giản: Tránh sử dụng quá nhiều thuật ngữ kỹ thuật và cố gắng giải thích rõ ràng các khái niệm phức tạp.
  • Cấu trúc hợp lý: Sắp xếp thông tin theo trình tự logic, sử dụng các tiêu đề và tiểu mục rõ ràng để hướng dẫn người đọc.
  • Bảng biểu và đồ thị: Sử dụng bảng biểu, đồ thị để minh họa và giải thích các số liệu phức tạp.

Thiếu tính nhất quán

Các số liệu trong Bản thuyết minh không khớp với các số liệu trong Báo cáo tài chính (Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ); Sự không nhất quán trong cách trình bày số liệu giữa các kỳ báo cáo.

Cách khắc phục:

  • Kiểm tra chéo: Đảm bảo kiểm tra lại các số liệu trong Bản thuyết minh với các số liệu trong Báo cáo tài chính để đảm bảo sự khớp nhau.
  • Sử dụng cùng phương pháp tính toán: Duy trì tính nhất quán trong việc áp dụng các phương pháp kế toán và cách trình bày số liệu giữa các kỳ báo cáo.
  • Rà soát kỹ lưỡng: Thực hiện các quy trình rà soát nội bộ để kiểm tra tính chính xác và nhất quán của thông tin.

Số liệu không cập nhật hoặc không chính xác

Số liệu trong Bản thuyết minh không phản ánh đúng tình hình tài chính hiện tại do chưa được cập nhật kịp thời; Sai sót trong việc tính toán hoặc chuyển đổi số liệu.

Cách khắc phục:

  • Cập nhật thường xuyên: Đảm bảo rằng số liệu được cập nhật kịp thời và chính xác đến thời điểm lập báo cáo.
  • Kiểm tra và xác minh: Thực hiện quy trình kiểm tra và xác minh số liệu từ nhiều nguồn để đảm bảo độ chính xác.
  • Sử dụng phần mềm kế toán: Áp dụng các công cụ phần mềm kế toán để tự động hóa việc tính toán và giảm thiểu lỗi do con người gây ra.

Giải đáp các thắc mắc thường gặp liên quan đến Bản thuyết minh Báo cáo tài chính

TMBC có bắt buộc phải có không?

TMBC bắt buộc phải có theo điểm a khoản 1 Điều 115 Thông tư 200/2014/TT-BTC.

Ai chịu trách nhiệm lập TMBC?

Theo khoản 2 Điều 29 Luật Kế toán năm 2015 thì người chịu trách nhiệm lập Bản thuyết minh Báo cáo tài chính sẽ do doanh nghiệp quyết định.

TMBC có cần kiểm toán không?

Căn cứ theo Luật Kiểm toán và các quy định tại Thông tư 200/2014/TT-BTC thì Bản thuyết minh Báo cáo tài chính phải được kiểm toán. 

Kết luận

Trên đây là những chia sẻ của chúng tôi về Bản thuyết minh Báo cáo tài chính để bạn đọc tham khảo. Nếu bạn đọc có bất kỳ thắc mắc gì về thuyết minh báo cáo tài chính hoặc các vấn đề pháp lý khác, hãy liên hệ với Luật và kế toán An Khang để được hỗ trợ nhanh nhất, vui lòng liên hệ đến hotline 0936.149.833 để hoặc truy cập vào website để nhận tư vấn hỗ trợ từ chúng tôi. Trân trọng!

5/5 - (100 votes)

Lê Khắc Dũng

Thạc sĩ Luật Lê Khắc Dũng, chuyên gia pháp lý doanh nghiệp giàu kinh nghiệm, sở hữu kiến thức chuyên sâu về thành lập doanh nghiệp, bảo hộ nhãn hiệu và thuế. Cùng Luật An Khang, chúng tôi cung cấp dịch vụ pháp lý doanh nghiệp toàn diện, giúp Doanh nghiệp Việt vượt qua mọi thử thách pháp lý về thành lập doanh nghiệp.

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *