Pháp nhân là chủ thể mà được đề cập rất nhiều trong các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành. Vậy pháp nhân là gì? Đặc điểm của pháp nhân như thế nào? Luật An Khang sẽ giúp bạn giải đáp trong bài viết dưới đây!
Tổng quan về pháp nhân
Khái niệm pháp nhân
Pháp nhân là một tổ chức nhất định của con người, được pháp luật quy định có quyền năng chủ thể. Điều 74 Bộ luật Dân sự 2015 quy định một tổ chức được công nhận là pháp nhân khi có đủ các điều kiện sau đây:
- Được thành lập theo quy định của Bộ luật này, luật khác có liên quan;
- Có cơ cấu tổ chức theo quy định tại Điều 83 của Bộ luật này;
- Có tài sản độc lập với cá nhân, pháp nhân khác và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản của mình;
- Nhân danh mình tham gia quan hệ pháp luật một cách độc lập.
Theo đó, có thể hiểu đơn giản, pháp nhân là một tổ chức đáp ứng đủ các điều kiện mà pháp luật quy định bao gồm: Được thành lập hợp pháp, có cơ cấu tổ chức, có tài sản độc lập và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản đó, nhân danh chính mình tham gia quan hệ pháp luật một cách độc lập.
Tuy nhiên, không phải bất kỳ một tổ chức nào cũng được Nhà nước công nhận có tư cách pháp nhân. Chỉ những tổ chức được thành lập theo trình tự, thủ tục và đáp ứng đủ các điều kiện do pháp luật quy định thì mới có tư cách pháp nhân. Theo quy định tại Luật doanh nghiệp 2020, loại hình doanh nghiệp có tư cách pháp nhân gồm có: công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên, Công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên, công ty hợp danh, doanh nghiệp tư nhân.
Đặc điểm của pháp nhân
Các đặc điểm nổi bật của pháp nhân được thể hiện:
- Thứ nhất, pháp nhân là chủ thể quan hệ pháp luật độc lập: Pháp nhân là chủ thể quan hệ pháp luật có đầy đủ năng lực tham gia vào các quan hệ xã hội chịu sự điều chỉnh của pháp luật và phát sinh các quyền và nghĩa vụ pháp lý theo quy định pháp luật.
- Thứ hai, tài sản của pháp nhân độc lập với tài sản của thành viên. Pháp nhân là một thực thể trừu tượng, được hư cấu, thể hiện tình trạng tách bạch về mặt tài sản của nó với tài sản còn lại của chủ sở hữu, người đã sáng lập
- Thứ ba, ý chí của pháp nhân được bày tỏ thông qua người đại diện. Người đại diện là người thay mặt, nhân danh pháp nhân thực hiện các giao dịch với đối tác, khách hàng và với cơ quan Nhà nước vì lợi ích của pháp nhân. Người đại diện cho pháp nhân với tư cách là nguyên đơn, bị đơn trong vụ kiện, tranh chấp thương mại… Một pháp nhân có thể có nhiều người đại diện, mỗi người đại diện phụ trách những hoạt động nhất định của pháp nhân và có quyền nhân danh pháp nhân trong hoạt động kinh doanh.
Phân loại pháp nhân
Pháp nhân có hai loại, bao gồm:
- Pháp nhân thương mại (Điều 75 Bộ luật Dân sự 2015): Là pháp nhân có mục tiêu chính là tìm kiếm lợi nhuận và chia cho các thành viên, bao gồm:
- Doanh nghiệp
- Các tổ chức kinh tế khác.
- Pháp nhân phi thương mại (Điều 76 Bộ luật dân sự 2015): Là pháp nhân không có mục tiêu chính là tìm kiếm lợi nhuận; nếu có lợi nhuận thì cũng không được phân chia cho các thành viên. Bao gồm:
- Cơ quan nhà nước;
- Đơn vị vũ trang nhân dân;
- Tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội, tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp;
- Quỹ xã hội, quỹ từ thiện;
- Doanh nghiệp xã hội;
- Các tổ chức phi thương mại khác.
Điều kiện thành lập và giải thể pháp nhân
Điều kiện thành lập
Điều 74 Bộ luật Dân sự 2015 quy định, tổ chức được công nhận có tư cách pháp nhân phải đáp ứng đủ 4 điều kiện sau:
- Pháp nhân phải được thành lập theo quy định pháp luật
- Pháp nhân do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thành lập hoặc cho phép thành lập;
- Tên gọi pháp nhân phải bằng tiếng Việt;
- Tên pháp nhân phải thể hiện được loại hình tổ chức của pháp nhân và phân biệt với các pháp nhân khác trong cùng lĩnh vực;
- Sử dụng tên gọi pháp nhân trong mọi giao dịch dân sự;
- Tên gọi của pháp nhân được công nhận và bảo vệ từ pháp luật.
- Pháp nhân phải có cơ cấu tổ chức chặt chẽ
- Pháp nhân phải có cơ quan điều hành rõ ràng. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn từng phòng ban, bộ phận của cơ quan điều hành được quy định cụ thể trong điều lệ/quyết định thành lập pháp nhân;
- Pháp nhân có các cơ quan khác theo quyết định của pháp luật hoặc quyết định của từng pháp nhân.
- Pháp nhân phải có tài sản độc lập và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản đó. Tài sản đó được hình thành từ các nguồn:
- Vốn góp của chủ sở hữu, sáng lập viên, thành viên của pháp nhân;
- Tài sản khác thuộc quyền sở hữu của pháp nhân.
- Pháp nhân có quyền sử dụng, định đoạt tài sản đó theo điều lệ hoặc theo quyết định thành lập của pháp nhân. Đồng thời pháp nhân phải tự chịu trách nhiệm toàn bộ với phần tài sản đó.
- Pháp nhân có thể nhân danh mình tham gia quan hệ pháp luật một cách độc lập thông qua người đại diện theo pháp luật hoặc đại diện theo ủy quyền.
- Người đại diện được quyền thực hiện tất cả giao dịch phát sinh trong quá trình hoạt động;
- Nếu người đại diện không còn khả năng đại diện nữa thì pháp nhân có quyền bầu ra người đại diện mới.
Điều kiện giải thể
Điều 207 Luật doanh nghiệp 2020 quy định về các trường hợp giải thể doanh nghiệp gồm:
- Kết thúc thời hạn hoạt động đã ghi trong Điều lệ công ty mà không có quyết định gia hạn;
- Theo nghị quyết, quyết định của của Hội đồng thành viên;
- Công ty không còn đủ số lượng thành viên tối thiểu theo quy định của Luật này trong thời hạn 06 tháng liên tục mà không làm thủ tục chuyển đổi loại hình doanh nghiệp (ít nhất 02 thành viên hợp danh);
- Bị thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, trừ trường hợp Luật Quản lý thuế có quy định khác.
Do đó, doanh nghiệp có thể giải thể bất kỳ lúc nào sau khi thành lập. Điều quan trọng là phải đảm bảo rằng các điều kiện sau đây được đáp ứng:
- Thanh toán đầy đủ các khoản nợ, nghĩa vụ tài sản khác
- Doanh nghiệp đang không trong quá trình giải quyết tranh chấp tại Tòa án hoặc Trọng tài
Xem thêm: Giải thể doanh nghiệp mới thành lập.
Quyền và nghĩa vụ của pháp nhân
Quyền của pháp nhân
Điều 7 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định về Quyền của doanh nghiệp có tư cách pháp nhân gồm:
- Tự do kinh doanh ngành, nghề mà luật không cấm.
- Tự chủ kinh doanh và lựa chọn hình thức tổ chức kinh doanh; chủ động lựa chọn ngành, nghề, địa bàn, hình thức kinh doanh; chủ động điều chỉnh quy mô và ngành, nghề kinh doanh.
- Lựa chọn hình thức, phương thức huy động, phân bổ và sử dụng vốn.
- Tự do tìm kiếm thị trường, khách hàng và ký kết hợp đồng.
- Kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu.
- Tuyển dụng, thuê và sử dụng lao động theo quy định của pháp luật về lao động.
- Chủ động ứng dụng khoa học và công nghệ để nâng cao hiệu quả kinh doanh và khả năng cạnh tranh; được bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ theo quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ.
- Chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản của doanh nghiệp.
- Từ chối yêu cầu của cơ quan, tổ chức, cá nhân về cung cấp nguồn lực không theo quy định của pháp luật.
- Khiếu nại, tham gia tố tụng theo quy định của pháp luật.
- Quyền khác theo quy định của pháp luật.
Nghĩa vụ của pháp nhân
Doanh nghiệp có tư cách pháp nhân có nghĩa vụ theo quy định tại Điều 8 Luật Doanh nghiệp 2020 gồm:
- Đáp ứng đủ điều kiện đầu tư kinh doanh khi kinh doanh ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện; ngành, nghề tiếp cận thị trường có điều kiện đối với nhà đầu tư nước ngoài theo quy định của pháp luật và bảo đảm duy trì đủ điều kiện đó trong suốt quá trình hoạt động kinh doanh.
- Thực hiện đầy đủ, kịp thời nghĩa vụ về đăng ký doanh nghiệp, đăng ký thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp, công khai thông tin về thành lập và hoạt động của doanh nghiệp, báo cáo và nghĩa vụ khác theo quy định của Luật này.
- Chịu trách nhiệm về tính trung thực, chính xác của thông tin kê khai trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp và các báo cáo; trường hợp phát hiện thông tin đã kê khai hoặc báo cáo thiếu chính xác, chưa đầy đủ thì phải kịp thời sửa đổi, bổ sung các thông tin đó.
- Tổ chức công tác kế toán, nộp thuế và thực hiện các nghĩa vụ tài chính khác theo quy định của pháp luật.
- Bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động theo quy định của pháp luật; không phân biệt đối xử, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người lao động trong doanh nghiệp; không ngược đãi lao động, cưỡng bức lao động hoặc sử dụng lao động chưa thành niên trái pháp luật; hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động tham gia đào tạo nâng cao trình độ, kỹ năng nghề; thực hiện các chính sách, chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế và bảo hiểm khác cho người lao động theo quy định của pháp luật.
- Nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.
Xem thêm: Địa vị pháp lý của doanh nghiệp
KẾT LUẬN
Trên đây là nội dung là công ty Luật An Khang muốn gửi tới quý khách hàng về các thông tin tổng quát nhất về pháp nhân. Nếu quý khách hàng có bất kỳ vướng mắc hay có câu hỏi pháp lý khác thì vui lòng liên hệ qua Hotline để được hỗ trợ và giải đáp thắc mắc kịp thời. Xin trân trọng cảm ơn sự hợp tác của quý khách hàng!
