Cát tặc hoành hành, đất sụp, nhà trôi, hàng trăm gia đình mất trắng. Dù pháp luật siết chặt, những con tàu khai thác trái phép vẫn gầm rú giữa ban ngày. Luật An Khang sẽ cùng bạn bóc trần những sự thật phía sau vụ án khai thác cát trái phép vừa được đưa ra xét xử ngày 24/03/2025 trong series “Kỳ án kinh tế chấn động quốc gia”, hé lộ những góc khuất và bài học pháp lý sâu sắc.
Cát tặc là gì?
Cụm từ “cát tặc” không còn xa lạ với công chúng, tương tự như “lâm tặc” hay “hải tặc”, đều chỉ những hành vi vi phạm pháp luật trong các lĩnh vực tài nguyên – môi trường. “Cát tặc” là cách gọi dân gian để chỉ những cá nhân hoặc tổ chức khai thác cát trái phép. Về bản chất, đây là hành vi khai thác, vận chuyển, mua bán hoặc sử dụng cát mà không có giấy phép hợp pháp, hoặc có phép nhưng lại vi phạm các quy định như khai thác vượt ranh giới, không thực hiện nghĩa vụ tài chính với Nhà nước.
Vấn nạn trở nên nghiêm trọng khi hàng chục, thậm chí hàng trăm tàu cát hoạt động ngày đêm trên các dòng sông, khai thác hàng trăm tấn cát mỗi ngày. Tiếng động cơ vang rền như lời thách thức công khai với pháp luật. Khi thuật ngữ “nạn cát tặc” được nhắc đến, tức là tình trạng này đã đạt mức báo động đỏ, đòi hỏi những giải pháp mạnh mẽ từ phía cơ quan chức năng.
Ảnh hưởng to lớn của cát tặc
Mỗi lần cát bị hút trái phép là một lần lòng sông bị khoét sâu thêm, đẩy nhà cửa ven sông tiến gần hơn tới mép nước. Với nhiều hộ dân tại An Giang, Cần Thơ hay Đồng Nai, đó không còn là nỗi lo xa mà là thực tế ám ảnh: mất đất mà không hiểu vì sao.
Những hình ảnh sạt lở kinh hoàng giờ đã quá quen thuộc với người dân miền Tây. Họ từng có vườn tược, từng dựng nhà nơi gắn bó cả đời. Thế nhưng chỉ sau một đêm – khi tiếng máy hút cát rền vang ngoài sông – sáng ra, cả mảnh đất thân quen đã bị cuốn trôi. Một cơn mưa cũng đủ khiến nền đất cha ông để lại hàng chục năm sụp đổ trong vài giờ.
Có thể bạn quan tâm: Tại sao kẻ ĐƯA HỐI LỘ lại TRẮNG ÁN? Hé lộ sự thật trong vụ án NGUYỄN LỘC AN – BỘ CÔNG THƯƠNG
Nhà nước giải quyết thế nào?
Từ năm 2024, nhiều địa phương trên cả nước đã đẩy mạnh công tác kiểm tra và xử lý tình trạng khai thác cát trái phép. Riêng tại Bến Tre, chỉ trong 9 tháng đầu năm đã phát hiện tới 402 vụ vi phạm – tăng hơn gấp đôi so với cùng kỳ năm 2023. Tổng số tiền xử phạt hành chính vượt 10 tỷ đồng, đồng thời khởi tố 4 vụ án hình sự.
Tại Bình Thuận, công an đã khởi tố 19 vụ án với 37 bị can liên quan đến khai thác khoáng sản, trong đó 14 vụ về hành vi khai thác trái phép. Riêng xã Sơn Mỹ, huyện Hàm Tân đã có 10 vụ án với 13 bị can bị khởi tố, trong đó có cả cán bộ địa phương tiếp tay cho “cát tặc”.
Ở Quảng Ninh, lực lượng chức năng tạm giữ 8 đối tượng trong một chuyên án lớn về khai thác cát lậu. Tại Thanh Hóa, công an đang mở rộng điều tra tình trạng hút cát trái phép trên sông Lò và sông Luồng.
Những con số này phản ánh quyết tâm mạnh mẽ của Nhà nước trong việc siết chặt kỷ cương, bảo vệ tài nguyên và môi trường khỏi sự tàn phá của nạn khai thác trái phép. Không chỉ dừng lại ở các chiến dịch truy quét thường kỳ, nhiều vụ án nghiêm trọng đã được đưa ra ánh sáng.
Đáng chú ý nhất là vụ án khai thác cát trái phép tại An Giang – được xem là một trong những vụ việc nghiêm trọng nhất từ trước đến nay. Vụ án đã vạch trần đường dây cấu kết giữa doanh nghiệp và quan chức tỉnh nhằm trục lợi tài nguyên quốc gia. Đây chính là lời khẳng định đanh thép từ phía Nhà nước trước những bức xúc của người dân: không ai đứng ngoài vòng pháp luật, không có ngoại lệ và mọi hành vi vi phạm đều sẽ bị xử lý nghiêm minh.
Công ty Trung Hậu 68 và đường dây cát lậu
Vụ án khai thác cát lậu tại An Giang, được đưa ra xét xử trong ngày 24/03/2025, bắt nguồn từ một doanh nghiệp mang tên Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Trung Hậu 68 – được xem là “hạt nhân” trung tâm trong toàn bộ đường dây vi phạm.
Có trụ sở tại TP.HCM, Trung Hậu 68 hoạt động trong lĩnh vực vận tải và khai thác vật liệu xây dựng, do ông Lê Quang Bình làm Chủ tịch Hội đồng thành viên kiêm người đại diện pháp luật. Doanh nghiệp này từng tham gia nhiều dự án cung cấp vật liệu xây dựng tại khu vực Tây Nam Bộ.
Dưới danh nghĩa được cấp phép khai thác cát phục vụ dự án tuyến nối Quốc lộ 91 và tuyến tránh TP Long Xuyên, Trung Hậu 68 đã lợi dụng kẽ hở trong quản lý để tổ chức khai thác cát trái phép quy mô lớn, vượt xa cả ranh giới lẫn sản lượng cho phép. Không dừng lại ở đó, công ty còn bị cáo buộc thông đồng với nhiều cán bộ, trong đó có cả lãnh đạo tỉnh An Giang, nhằm né tránh kiểm tra và hợp thức hóa hoạt động khai thác sai phạm.
Tuy nhiên, Trung Hậu 68 chỉ là pháp nhân đứng tên. Những cá nhân thực sự đứng sau chỉ đạo, điều hành và thao túng hệ thống để trục lợi từ tài nguyên quốc gia mới là những người cần phải được đưa ra ánh sáng và xử lý nghiêm minh.
Chủ tịch Công ty Trung Hậu 68
Lê Quang Bình – Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Trung Hậu 68 – là nhân vật trung tâm, đồng thời là chủ mưu trong vụ án khai thác cát trái phép nghiêm trọng tại An Giang. Với vai trò đứng đầu doanh nghiệp, ông Bình đã trực tiếp chỉ đạo tổ chức khai thác vượt phạm vi và trữ lượng được cấp phép.
Thay vì tuân thủ giới hạn 160.000 m³ cát để phục vụ dự án tuyến nối Quốc lộ 91 và tuyến tránh TP Long Xuyên, ông đã cho khai thác thực tế hơn 3,7 triệu m³ – gấp gần 25 lần mức cho phép – nhằm bán ra thị trường và thu lợi bất chính gần 294 tỷ đồng.
Khoản lợi nhuận khổng lồ này sau đó được dùng để mua bất động sản, xe ô tô, nhằm rửa tiền và che giấu nguồn gốc phi pháp. Để tránh sự phát hiện của cơ quan chức năng, ông Bình đã thiết lập một mạng lưới móc nối với nhiều cán bộ cấp cao tại An Giang – một minh chứng rõ ràng cho sự cấu kết giữa doanh nghiệp và quyền lực, biến chính sách quản lý tài nguyên thành công cụ trục lợi cá nhân.
Khi lợi ích nhóm lấn át lợi ích cộng đồng, và quyền lực bị lợi dụng để phục vụ cho tư lợi, những người mang danh “phục vụ nhân dân” lại trở thành kẻ phản bội nhân dân. Đây không chỉ là nỗi đau của người dân mất đất, mất sinh kế, mà còn là sự nhức nhối của cả hệ thống chính trị, khi những “con sâu” tiếp tục gặm nhấm niềm tin và uy tín của Nhà nước.
Xem thêm: Việt Á: Kit Test Trở Thành Cỗ Máy In Tiền Khổng Lồ – Ai Đứng Sau Mạng Lưới Tham Nhũng Tỷ Đô (Phần 2)
Chủ tịch, Phó Chủ tịch An Giang bị nêu tên
Không một doanh nghiệp nào có thể tự mình thao túng hệ thống nếu không có sự hậu thuẫn từ quyền lực chính trị. Công ty Trung Hậu 68 cũng không phải ngoại lệ. Trong vụ án khai thác cát trái phép tại An Giang, bị cáo Nguyễn Thanh Bình – nguyên Chủ tịch UBND tỉnh – là người giữ vai trò lãnh đạo cao nhất tại địa phương, trực tiếp chịu trách nhiệm trong việc phê duyệt và cấp phép hoạt động khai thác tài nguyên.
Lợi dụng quyền lực trong tay, ông Bình đã chỉ đạo cấp dưới “tạo điều kiện” để Trung Hậu 68 được cấp phép khai thác mỏ cát mà không cần qua đấu giá, vi phạm nghiêm trọng các quy định về quản lý tài nguyên. Đáng chú ý, ông đã nhận 300.000 USD tiền hối lộ từ Lê Quang Bình, sau đó trả lại 250.000 USD và giữ lại 50.000 USD – hành vi cấu thành tội danh nghiêm trọng theo quy định pháp luật hình sự.
Cùng bị truy tố trong vụ án còn có ông Trần Anh Thư – nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang, người trực tiếp phụ trách lĩnh vực tài nguyên và môi trường. Ông Thư đã nhận hối lộ 961 triệu đồng từ Lê Quang Bình để tạo điều kiện thuận lợi cho Trung Hậu 68 trong quá trình cấp phép và nâng công suất khai thác vượt giới hạn. Vai trò của ông Thư được xác định là mắt xích quan trọng, nối liền mối quan hệ sai phạm giữa doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước.
Hệ thống tham nhũng từ Sở tới địa phương
Cùng với hai lãnh đạo UBND tỉnh An Giang, Nguyễn Việt Trí – nguyên Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh – cũng bị truy tố vì nhận hối lộ 3,1 tỷ đồng từ Lê Quang Bình. Số tiền này được xem là “đổi chác” để ông Trí làm ngơ trước sai phạm, hợp thức hóa thủ tục và tạo điều kiện cho hoạt động khai thác cát trái phép của Công ty Trung Hậu 68 diễn ra thuận lợi, không bị kiểm tra hay xử lý.
Không chỉ dừng lại ở đó, hàng loạt cán bộ thuộc các cơ quan chức năng tỉnh An Giang cũng bị khởi tố. Trong đó có Nguyễn Bảo Trung (nguyên Chánh Văn phòng UBND tỉnh), Huỳnh Văn Thái (nguyên Trưởng phòng Khoáng sản nước và Biến đổi khí hậu – Sở TN&MT), Trần Văn Hải (nguyên Giám đốc Trung tâm Quan trắc và Kỹ thuật TN&MT), cùng nhiều cán bộ cấp phòng khác như Nguyễn Văn Thọ, Trương Minh Tâm, Thái Thành Quí và Lê Nhựt Trường.
Những người này có trách nhiệm trong công tác thẩm định hồ sơ, giám sát và kiểm tra thực địa, nhưng đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn để bao che vi phạm, làm ngơ trước việc khai thác vượt ranh giới và công suất cho phép. Hành vi tiếp tay kéo dài trong nhiều năm, giúp doanh nghiệp trục lợi trên tài nguyên quốc gia.
Chuỗi sai phạm cho thấy một hệ thống móc nối chặt chẽ, có tổ chức giữa doanh nghiệp và quan chức cấp tỉnh, làm biến dạng chức năng quản lý nhà nước, gây thất thoát lớn cho ngân sách và để lại hậu quả nghiêm trọng đối với môi trường và tài nguyên.
Truyền thông vào cuộc trước sai phạm nghiêm trọng
Ngay khi vụ án khai thác cát trái phép tại An Giang bị phanh phui, hàng loạt cơ quan báo chí lớn như Tuổi Trẻ, VnExpress, Dân Trí, VTV, Báo Pháp Luật TP.HCM… đã đồng loạt đưa tin, hé lộ nhiều chi tiết chấn động dư luận.
VnExpress và Tuổi Trẻ gọi đây là “đường dây khai thác cát lậu quy mô lớn nhất miền Tây”, đặc biệt nhấn mạnh thủ đoạn “trá hình” dự án công ích để phục vụ mục đích trục lợi cá nhân. Dân Trí mô tả vụ án là “rúng động An Giang”, bởi đây là lần đầu tiên một nguyên Chủ tịch tỉnh bị khởi tố và bắt giam vì liên quan đến sai phạm trong quản lý tài nguyên.
Báo Sài Gòn Giải Phóng và Pháp Luật TP.HCM tập trung phân tích mối quan hệ hai chiều giữa doanh nghiệp và quan chức, làm rõ cách mà giấy phép khai thác được “lách luật” để né đấu giá mỏ cát – một trong những quy trình quan trọng nhằm đảm bảo tính minh bạch.
Đặc biệt, VTV.vn nhấn mạnh vào thiệt hại nghiêm trọng về tài nguyên, môi trường và tác động trực tiếp đến niềm tin của người dân đối với chính quyền địa phương.
Có thể nói, thời điểm vụ án bị đưa ra ánh sáng, không chỉ báo chí mà cả dư luận xã hội đều theo sát, coi đây là một vụ án điển hình cho những sai phạm trong quản lý và khai thác tài nguyên. Nhưng điều gì khiến vụ việc này trở nên chấn động đến vậy?
Hợp thức hóa khai thác lậu bằng giấy phép
Vụ án khai thác cát lậu tại An Giang khởi nguồn từ một giấy phép tưởng như hợp pháp. Năm 2020, UBND tỉnh An Giang cấp phép cho Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Trung Hậu 68 – do ông Lê Quang Bình làm Chủ tịch HĐQT – khai thác 160.000 m³ cát tại một mỏ trên sông Hậu, với mục tiêu phục vụ dự án giao thông công cộng.
Tuy nhiên, trên thực tế, doanh nghiệp này không trực tiếp thi công dự án mà chỉ ký hợp đồng vận chuyển với một đơn vị khác. Giấy phép khai thác được sử dụng như một “bình phong” để che giấu hoạt động khai thác cát thương mại quy mô lớn.
Dưới sự chỉ đạo của ông Bình, Trung Hậu 68 đã khai thác vượt ranh giới và vượt sản lượng được cấp, với tổng khối lượng lên tới hơn 3,7 triệu m³ – gấp gần 25 lần mức cho phép. Số cát này được bán ra thị trường, mang về khoản lợi nhuận bất chính gần 294 tỷ đồng.
Để bảo đảm hoạt động phi pháp diễn ra trót lọt trong suốt thời gian dài, ông Lê Quang Bình đã chi hàng tỷ đồng và hàng trăm nghìn USD để hối lộ nhiều cán bộ tại tỉnh An Giang. Trong số đó có những lãnh đạo cấp cao như nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thanh Bình, nguyên Phó Chủ tịch Trần Anh Thư và nguyên Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Việt Trí.
Theo thống kê hiện tại, tổng số tiền hối lộ đã được xác minh lên tới khoảng 5,5 tỷ đồng và 300.000 USD. Tuy nhiên, vụ án vẫn đang tiếp tục được mở rộng điều tra và con số thực tế có thể còn lớn hơn nhiều.
Xem thêm: HÀNG TRĂM TỶ bốc hơi!!! Cái kết đắng lòng cho “GIANG HỒ MẠNG” của GIỚI CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM
Hàng loạt công chức sa lưới
Vụ án khai thác cát lậu tại An Giang không chỉ có quy mô đặc biệt lớn về mặt tài nguyên bị thất thoát và thiệt hại tài chính cho Nhà nước, mà còn gây chấn động bởi quy mô về số lượng bị cáo và mức độ vi phạm trong bộ máy công quyền.
Tổng cộng có 44 bị cáo bị đưa ra xét xử, trải dài từ doanh nhân đến lãnh đạo tỉnh, cán bộ các sở, ngành then chốt. Điều này cho thấy đây không còn là một vụ vi phạm đơn lẻ, mà là một chuỗi sai phạm có tổ chức, có hệ thống, có sự cấu kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp và nhiều cấp quản lý nhà nước.
Các bị cáo trong vụ án bị truy tố với nhiều tội danh nghiêm trọng, phản ánh rõ tính chất phức tạp và tinh vi của đường dây khai thác cát lậu này. Trong đó bao gồm: Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên, Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ, Đưa và nhận hối lộ, Rửa tiền, và Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.
Bản án nghiêm khắc
Ngày 24/03/2025, các bị cáo trong vụ án đã được đưa ra xét xử sơ thẩm với hàng loạt tội danh về tham nhũng, rửa tiền và lợi dụng chức vụ, quyền hạn. Có thể nói, toàn thể nhân dân miền Tây đang cùng theo dõi vụ án này, mong chờ một bản án công bằng cho nhân dân và trừng trị thích đáng những kẻ tham lam vô độ.
Lê Quang Bình – Chủ tịch HĐQT Công ty Trung Hậu 68 – với vai trò chủ mưu, bị truy tố về ba tội danh: vi phạm quy định về khai thác tài nguyên, đưa hối lộ và rửa tiền. Với tổng số tiền hối lộ hàng tỷ đồng và hành vi trục lợi từ gần 294 tỷ đồng tiền bán cát trái phép, ông Bình có thể bị tuyên án từ 20 năm tù đến tù chung thân.
Nguyễn Việt Trí – nguyên Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường – bị cáo buộc nhận hối lộ hơn 3 tỷ đồng; Trần Anh Thư – nguyên Phó Chủ tịch tỉnh – nhận gần 1 tỷ đồng; Nguyễn Bảo Trung – nguyên Chánh Văn phòng UBND tỉnh – nhận 550 triệu đồng. Với số tiền lớn như vậy, các bị cáo này nhiều khả năng sẽ đối diện mức án từ 15 đến 20 năm tù, thậm chí có thể đến tù chung thân nếu không có tình tiết giảm nhẹ.
Riêng Nguyễn Thanh Bình – nguyên Chủ tịch UBND tỉnh An Giang – bị cáo buộc nhận 300.000 USD, nhưng đã nộp lại 250.000 USD, giữ lại 50.000 USD. Nếu được xác định chỉ giữ lại số tiền nhỏ và có thái độ hợp tác, ông Bình có thể bị xử phạt từ 10 đến 15 năm tù về tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ, hoặc nhận hối lộ với tình tiết giảm nhẹ.
Các cán bộ cấp sở, phòng và trung tâm quan trắc khác, tùy theo mức độ vi phạm, nhiều khả năng sẽ bị tuyên án từ 3 đến 12 năm tù vì các tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng hoặc lợi dụng chức vụ quyền hạn. Tòa án sẽ căn cứ vào vai trò, mức độ hưởng lợi và thái độ khai báo của từng người để đưa ra mức án phù hợp.
Có thể bạn quan tâm: Thủ tướng Phạm Minh Chính: Nói được làm được – Chỉ bàn tiến, không bàn lùi!
Kết luận
Với số lượng bị cáo đông và giữ nhiều vị trí chủ chốt trong bộ máy chính quyền địa phương, vụ án khai thác cát lậu tại An Giang không chỉ gây thiệt hại nghiêm trọng về tài nguyên quốc gia mà còn đặt ra dấu hỏi lớn về tính liêm chính trong quản lý. Vụ việc cho thấy rõ thách thức đối với cuộc chiến phòng, chống tham nhũng trong giai đoạn hiện nay. Trong bối cảnh chiến dịch “đốt lò” đang được đẩy mạnh và công cuộc cải cách hành chính bước vào giai đoạn quyết liệt, các bị cáo chắc chắn sẽ phải đối diện với những bản án nghiêm khắc. Bạn nghĩ sao về vụ án này và tình trạng cát tặc đang hoành hành? Đừng quên để lại bình luận, nhấn like và theo dõi Luật An Khang để cập nhật các bài viết tiếp theo!
