Cơ chế “xin – cho” đã trở thành rào cản lớn trong thủ tục hành chính, khiến người dân mất nhiều thời gian chỉ để xin một giấy chứng nhận đơn giản, đối mặt với yêu cầu bổ sung hồ sơ, hệ thống lỗi, trì hoãn vô lý. Đây chính là lý do Thủ tướng Phạm Minh Chính tuyên bố quyết tâm xóa bỏ tận gốc cơ chế này. Nhưng liệu trong làn sóng cải cách mạnh mẽ, nó có thực sự biến mất hay chỉ thay hình đổi dạng để tồn tại dưới một tên gọi khác? Cùng Luật An Khang phân tích dưới góc nhìn pháp lý để hiểu rõ hơn về vấn đề này.
Cơ chế “xin – cho”: kìm hãm kinh tế, hủy hoại niềm tin
Cơ chế “xin – cho” không chỉ là một hiện tượng đơn lẻ mà đã ăn sâu vào nhiều lĩnh vực như hành chính, kinh tế, đầu tư, đất đai, giáo dục và y tế. Nó khiến quyền lợi chính đáng của người dân và doanh nghiệp không còn được đảm bảo theo luật pháp mà phụ thuộc vào “quan hệ”, “đúng người” hoặc thậm chí là “động lực đặc biệt”.
Mỗi năm, hơn 100 triệu hồ sơ thủ tục hành chính được giải quyết trên cả nước, nhưng đi cùng với đó là hàng loạt phản ánh về thái độ quan liêu, quy trình phức tạp và dấu hiệu nhũng nhiễu. Người dân không chỉ bức xúc vì thủ tục phiền hà mà còn vì sự bất công: có người chỉ cần “xin” là được “cho“, trong khi người khác dù làm đúng vẫn bị làm khó.
Những câu chuyện thực tế cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề. Một cặp vợ chồng đến UBND xã Hiệp Thạnh đăng ký kết hôn nhưng bị hành từ hết chờ công văn đến bổ sung giấy tờ không còn cần thiết theo luật mới. Tại UBND Phường 2, Quận 10, một công dân bị từ chối chứng thực chữ ký chỉ vì… hệ thống chạy chậm sau 15h30. Những lý do trì hoãn này liệu có hợp lý hay không?
Không dừng lại ở một vài trường hợp lẻ tẻ, mỗi ngày hàng ngàn người dân và doanh nghiệp phải đối mặt với thủ tục hành chính nhiêu khê, từ chứng thực giấy tờ đến cấp phép đầu tư, thành lập doanh nghiệp hay giải quyết tranh chấp đất đai. Khi quyền lợi không được phân bổ minh bạch mà phải dựa vào “quan hệ“, môi trường kinh doanh trở nên mất công bằng. Doanh nghiệp nhỏ và vừa gặp khó khăn vì phải “chạy theo thủ tục” thay vì tập trung phát triển sản phẩm hay mở rộng thị trường.
Hệ quả là sức cạnh tranh của nền kinh tế bị suy giảm, nhà đầu tư nước ngoài e ngại khi chứng kiến quy trình cấp phép kéo dài, thủ tục trì trệ hoặc cần “động viên” mới thông qua. So với những quốc gia có môi trường kinh doanh minh bạch, Việt Nam sẽ mất dần lợi thế thu hút đầu tư.
Cơ chế “xin – cho” không chỉ làm xói mòn niềm tin của người dân vào bộ máy hành chính mà còn kìm hãm sự phát triển của nền kinh tế. Trước thực trạng này, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã khẳng định quyết tâm xóa bỏ tận gốc cơ chế này thông qua những cải cách hành chính quan trọng và chiến dịch chống tham nhũng mạnh mẽ – “chiến dịch đốt lò“. Nhưng liệu cơ chế “xin – cho” có thực sự bị loại bỏ hay chỉ thay hình đổi dạng để tiếp tục tồn tại?
Xem thêm: Thủ tướng Phạm Minh Chính: Nói được làm được – Chỉ bàn tiến, không bàn lùi!
Thủ tướng quyết liệt xóa bỏ cơ chế “xin – cho”
Lời tuyên bố của Thủ tướng Phạm Minh Chính về việc xóa bỏ cơ chế “xin – cho” trong thủ tục hành chính đang tạo ra kỳ vọng về một bước ngoặt lớn trong cải cách bộ máy hành chính quốc gia. Đây không chỉ là một thông điệp chính trị, mà còn là cam kết mạnh mẽ trong việc loại bỏ những rào cản thể chế đang kìm hãm sự phát triển của đất nước, đặc biệt là gây khó khăn cho cộng đồng doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Thủ tướng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế, giảm thiểu sự can thiệp không cần thiết của cán bộ công chức vào quy trình hành chính, từ đó thúc đẩy một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và thuận lợi hơn cho người dân và doanh nghiệp. Việc tồn tại của cơ chế “xin – cho” không chỉ tạo ra sự bất minh mà còn làm phát sinh cơ hội cho tham nhũng, lợi ích nhóm và sự nhũng nhiễu trong quá trình ra quyết định.
Một trong những chỉ đạo quan trọng của Thủ tướng là yêu cầu cắt giảm các thủ tục hành chính rườm rà, loại bỏ các quy định chồng chéo, phức tạp và cải tiến quy trình làm việc tại các đơn vị hành chính. Các cơ quan nhà nước được giao nhiệm vụ rà soát, tinh giản thủ tục, giảm thời gian giải quyết và chi phí cho doanh nghiệp, từ đó cải thiện năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.
Việc tăng cường áp dụng hình thức cấp phép trực tuyến và nâng cao tính minh bạch trong xét duyệt hồ sơ cũng là giải pháp được đẩy mạnh nhằm hạn chế tối đa sự can thiệp mang tính cá nhân vào quy trình hành chính.
Đặc biệt, Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành và địa phương thực hiện nghiêm túc nguyên tắc công khai – minh bạch – giải trình trong toàn bộ hoạt động hành chính. Các quy trình và quyết định cần được công bố rõ ràng để doanh nghiệp và người dân có thể dễ dàng theo dõi, giám sát. Điều này không chỉ góp phần phòng chống tham nhũng mà còn tăng cường niềm tin vào hệ thống công quyền.
Để hiện thực hóa các mục tiêu trên, Chính phủ triển khai đồng bộ các giải pháp cải cách bộ máy hành chính. Trong đó bao gồm tinh gọn tổ chức, loại bỏ các bộ phận hoạt động không hiệu quả, và đặc biệt là thúc đẩy chuyển đổi số trong hoạt động công vụ. Việc ứng dụng công nghệ thông tin được xem là đòn bẩy để nâng cao hiệu suất làm việc, giảm thiểu sai sót và tăng tính chính xác trong quy trình xử lý hồ sơ.
Nhiều bộ, ngành trọng yếu như Bộ Tài chính, Bộ Công Thương, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã chủ động triển khai các giải pháp cải cách cụ thể, trong đó có việc đơn giản hóa thủ tục cấp phép, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, và tăng cường tiếp nhận – giải quyết yêu cầu thông qua nền tảng điện tử. Đồng thời, các chương trình đào tạo, nâng cao năng lực chuyên môn cho cán bộ công chức cũng được thực hiện nhằm đảm bảo hiệu quả và đồng bộ trong quá trình chuyển đổi.
Xóa bỏ cơ chế “xin – cho” không chỉ là bước đi cải cách hành chính mà còn là giải pháp căn cơ để giảm lãng phí nguồn lực xã hội, nâng cao hiệu quả quản trị nhà nước và tạo động lực phát triển bền vững cho nền kinh tế. Đây là một phần trong chiến lược toàn diện nhằm phòng chống tham nhũng, cải thiện chất lượng quản lý công và thu hút đầu tư trong nước lẫn quốc tế.
Trên thực tế, quyết tâm xóa bỏ cơ chế “xin – cho” không chỉ mới xuất hiện, mà đã được đặt ra và triển khai từ nhiều năm trước. Tuy nhiên, dưới sự chỉ đạo quyết liệt và xuyên suốt của Thủ tướng Phạm Minh Chính, quá trình này đang được đẩy mạnh với tốc độ cao hơn, hiệu quả rõ rệt hơn.
Điều này đặt ra câu hỏi: Liệu quyết tâm lần này có đủ sức tạo nên cú hích thực sự cho nền hành chính Việt Nam và góp phần vào chiến dịch phòng chống tham nhũng – “đốt lò” – vốn đang bước vào giai đoạn mới với nhiều kỳ vọng từ người dân và cộng đồng doanh nghiệp?
Có thể bạn quan tâm: Năm 2025 Chúng Ta Sẽ Thấy Sự Thay Đổi Lớn Trong Viên Chức
Cơ cấu lại hệ thống theo tuyên bố Thủ tướng
Ngay từ khi nhậm chức, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã kiên định tiếp nối và đẩy mạnh chiến dịch “đốt lò” – một cuộc chiến chống tham nhũng sâu rộng, không khoan nhượng, xử lý nghiêm minh mọi hành vi sai phạm dù ở bất kỳ cấp bậc nào. Đến thời điểm hiện tại, hơn 5.000 cán bộ đã bị kiểm tra trách nhiệm, nhiều vụ án lớn được đưa ra ánh sáng, cho thấy quyết tâm làm trong sạch bộ máy nhà nước từ trung ương đến địa phương.
Chiến dịch này đã khiến hàng loạt quan chức cấp cao – những người từng tưởng rằng mình “bất khả xâm phạm” – phải đứng trước vành móng ngựa. Những phi vụ tham nhũng lên đến hàng nghìn tỷ đồng bị phanh phui, đặt ra câu hỏi lớn: Liệu những gì đã lộ diện có phải là toàn bộ? Hay cơ chế “xin – cho” chỉ đang khoác lên mình một hình thức mới tinh vi hơn?
Một bộ kit xét nghiệm COVID-19 có giá gốc chỉ 70.000 VNĐ, nhưng người dân phải trả hơn 200.000 VNĐ – không phải do chi phí sản xuất, mà vì có kẻ đã trục lợi từ chính nỗi lo của cộng đồng. Khi cả nước gồng mình chống dịch, đã có những cá nhân, tổ chức coi đây là cơ hội để kiếm lời trên sức khỏe người dân. Hệ quả là hơn 100 quan chức bị khởi tố, trong đó có cả cựu Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long và Bí thư Tỉnh ủy Hải Dương Phạm Xuân Thăng.
Đây không phải là trường hợp cá biệt. Việc cùng một thiết bị y tế nhưng giá tại bệnh viện công cao hơn bệnh viện tư nhiều lần không còn xa lạ. Câu trả lời nằm ở những phi vụ nâng khống giá, thao túng đấu thầu với sự tham gia của các công ty sân sau và quan chức. Điển hình là vụ án liên quan đến Công ty AIC và bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn – những cái tên gắn với hàng loạt dự án lớn trong lĩnh vực thiết bị y tế, giáo dục và số hóa quản lý công. Thông qua việc móc nối với lãnh đạo các sở, ngành và tỉnh, công ty này liên tiếp trúng thầu, sau đó nâng khống giá thiết bị gấp nhiều lần, khiến ngân sách nhà nước thất thoát hàng nghìn tỷ đồng.
Có thể bạn quan tâm: ĐẠI ÁN AIC: BÍ ẨN CUỘC TRỐN CHẠY CỦA BÀ NHÀN VÀ THẾ LỰC PHÍA SAU
Thật xót xa khi tưởng tượng: người thân bạn đang cần được cứu chữa, nhưng bệnh viện thông báo không còn thiết bị, dù thực chất thiết bị đã được mua nhưng bị nâng giá đến mức ngân sách không thể chi trả. Những vụ việc này phản ánh rõ nét sự len lỏi của tham nhũng vào từng ngóc ngách trong quản lý công, và cách cơ chế “xin – cho” đã trở thành công cụ để duy trì lợi ích nhóm, thao túng chính sách, triệt tiêu sự công bằng trong xã hội.
Tuy nhiên, chiến dịch “đốt lò” không dừng lại ở việc xử lý những vụ án lớn. Thủ tướng Phạm Minh Chính còn đặc biệt chú trọng đến cải cách hành chính – một hướng đi mang tính phòng ngừa và bền vững.
Việc đẩy mạnh số hóa, ứng dụng công nghệ trong quản lý đã giúp rút ngắn thủ tục, giảm tiếp xúc trực tiếp, hạn chế cơ hội nhũng nhiễu và tăng cường tính minh bạch. Dịch vụ công trực tuyến, hồ sơ điện tử không chỉ giúp người dân và doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, chi phí, mà còn góp phần xóa bỏ dần tư duy “xin – cho” trong thực hiện thủ tục hành chính.
Dẫu vậy, việc xóa bỏ hoàn toàn cơ chế “xin – cho” vẫn còn là một chặng đường dài. Những rào cản mang tính hệ thống như lợi ích nhóm, văn hóa “quan hệ”, và sự thiếu minh bạch trong quy trình vẫn đang đè nặng lên nỗ lực cải cách. Những người nắm giữ quyền lực và hưởng lợi từ hệ thống hiện tại luôn tìm cách trì hoãn, thậm chí làm chệch hướng cải cách.
Văn hóa “quan hệ” – nơi các mối quen biết cá nhân, sự tác động bên ngoài được coi trọng hơn quy định công khai – đã ăn sâu vào tư duy xã hội, khiến thay đổi trở nên khó khăn và đòi hỏi sự kiên trì vượt bậc.
Tuy nhiên, giữa những khó khăn đó, người dân vẫn đặt nhiều kỳ vọng. Bởi những thành quả bước đầu từ chiến dịch “đốt lò” và cải cách hành chính cho thấy, nếu quyết tâm đủ lớn và đường lối rõ ràng, một nền hành chính minh bạch, công bằng – nơi mọi người đều được đối xử như nhau trước pháp luật – không phải là điều quá xa vời.
Có thể bạn quan tâm: SỰ THẬT CHƯA ĐƯỢC TIẾT LỘ: “ĐƯỜNG DÂY HỐI LỘ” và vụ “ĐÀO TẨU NGOẠN MỤC” của Nguyễn Thị Thanh Nhàn
Niềm Tin Mới Của Nhân Dân
Người dân kỳ vọng những tuyên bố mạnh mẽ từ Thủ tướng Phạm Minh Chính không chỉ dừng lại ở mức khẩu hiệu, mà cần được hiện thực hóa bằng các hành động cụ thể, mang lại hiệu quả rõ rệt. Trong đó, việc triển khai các chính sách cải cách hành chính một cách thực chất, cùng với việc xây dựng hệ thống giám sát chặt chẽ, là điều cấp thiết nhằm loại bỏ triệt để cơ chế “xin – cho” vốn tồn tại lâu nay.
Sự thay đổi không thể chỉ nằm trên giấy tờ. Người dân mong muốn thấy được những chuyển biến tích cực, rõ ràng trong đời sống hàng ngày. Họ kỳ vọng vào một hệ thống hành chính minh bạch và công bằng – yếu tố then chốt giúp khôi phục niềm tin vào bộ máy công quyền. Mỗi quyết định hành chính cần được công khai, minh bạch, tránh tình trạng “xin phép riêng” hay sự ưu ái dành cho các nhóm lợi ích.
Bên cạnh đó, công bằng trong đối xử cũng là điều người dân trông đợi, không phân biệt giàu nghèo hay quy mô doanh nghiệp. Khi những giá trị minh bạch và công bằng thực sự được bảo đảm, niềm tin và hy vọng mới sẽ được hình thành, từ đó tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước cả về kinh tế lẫn xã hội.
Kết luận
Ai cũng muốn xóa bỏ cơ chế “xin – cho” để hướng tới sự minh bạch, công bằng. Nhưng nếu mọi thứ thực sự không còn cửa sau, không còn ưu tiên, bạn có sẵn sàng chờ đúng quy trình thay vì đi đường tắt? Liệu chính chúng ta có đang góp phần duy trì cơ chế đó bằng thói quen muốn nhanh, muốn tiện?
Cơ chế “xin – cho” là vấn đề, hay là hệ quả từ cách chúng ta hành xử? Hãy chia sẻ quan điểm của bạn dưới phần bình luận! Nếu thấy hữu ích, đừng quên chia sẻ và theo dõi Luật An Khang để cập nhật những phân tích pháp lý mới nhất.
