Các loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả và thời hạn bảo hộ theo quy định của pháp luật

Trong xã hội tri thức ngày nay, nơi giá trị sáng tạo đóng vai trò cốt lõi, việc bảo vệ quyền tác giả trở thành một nhu cầu thiết yếu. Quyền tác giả không chỉ giúp ghi nhận công sức sáng tạo của tác giả mà còn bảo vệ lợi ích kinh tế chính đáng cho chủ sở hữu tác phẩm.

Tuy nhiên, nhiều cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp vẫn chưa nắm rõ: “Các loại hình tác phẩm nào được bảo hộ quyền tác giả? . Đây là vấn đề không chỉ mang tính pháp lý mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi thực tế, ví dụ như khi tác phẩm bị sao chép, sử dụng trái phép hay khi cần khai thác thương mại tác phẩm.

Theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam (ban hành 2005, sửa đổi bổ sung các năm 2009, 2019 và 2022), quyền tác giả phát sinh tự động ngay khi tác phẩm được định hình, không phụ thuộc vào việc đăng ký. Tuy vậy, để có căn cứ vững chắc trong trường hợp tranh chấp, thủ tục đăng ký quyền tác giả tại Cục Bản quyền tác giả vẫn là lựa chọn cần thiết cho tác giả và doanh nghiệp.

Trong bài viết này, Luật An Khang sẽ phân tích toàn diện:

• Các loại hình tác phẩm được pháp luật công nhận và bảo hộ quyền tác giả.
• Thời hạn bảo hộ quyền tác giả đối với từng loại tác phẩm.
• Những trường hợp không thuộc phạm vi bảo hộ.
• Lợi ích và quy trình đăng ký quyền tác giả.

Qua đó, bạn đọc có thể hiểu rõ và chủ động hơn trong việc bảo vệ, khai thác tài sản trí tuệ của mình.

Quyền tác giả là gì?

Khái niệm quyền tác giả

Theo Điều 18 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi bổ sung 2022, quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu.

Điểm đáng lưu ý là quyền tác giả phát sinh tự động, kể từ khi tác phẩm được định hình dưới dạng vật chất nhất định (bản viết, bản ghi âm, bản nhạc, bản vẽ…). Nghĩa là, bạn không cần phải đăng ký vẫn có quyền tác giả với tác phẩm của mình. Tuy nhiên, giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả đóng vai trò bằng chứng pháp lý quan trọng khi tranh chấp xảy ra.

Nội dung quyền tác giả

Quyền tác giả bao gồm hai nhóm:

1. Quyền nhân thân (Điều 19 Luật SHTT):
   • Quyền đặt tên cho tác phẩm.
   • Quyền đứng tên tác giả.
   • Quyền công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm.
   • Quyền bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm.
2. Quyền tài sản (Điều 20 Luật SHTT):
   • Quyền sao chép tác phẩm.
   • Quyền phân phối, nhập khẩu bản sao tác phẩm.
   • Quyền biểu diễn tác phẩm trước công chúng.
   • Quyền phát sóng, truyền đạt tác phẩm.
   • Quyền làm tác phẩm phái sinh.

Căn cứ pháp lý chính về quyền tác giả

• Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi 2022.
• Nghị định 17/2023/NĐ-CP hướng dẫn chi tiết quyền tác giả, quyền liên quan.
• Thông tư 08/2016/TT-BVHTTDL quy định về mẫu tờ khai đăng ký quyền tác giả.
• Công ước Berne 1886 – Việt Nam chính thức tham gia từ 2004.

Các loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả

Theo Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ, các loại hình tác phẩm được bảo hộ bao gồm:

Tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học

• Bao gồm: truyện ngắn, tiểu thuyết, thơ, kịch bản, bài nghiên cứu khoa học, giáo trình, bài giảng…
    Ví dụ: Dế mèn phiêu lưu ký của Tô Hoài là tác phẩm văn học được bảo hộ quyền tác giả.

Tác phẩm sân khấu, điện ảnh, âm nhạc

• Tác phẩm sân khấu: kịch nói, tuồng, chèo, cải lương.
• Tác phẩm âm nhạc: ca khúc, bản nhạc, giao hưởng, nhạc phim.
• Tác phẩm điện ảnh: phim truyện, phim tài liệu, hoạt hình.
    Ví dụ: Ca khúc Nối vòng tay lớn của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, phim Mắt biếc (Nguyễn Nhật Ánh – Victor Vũ).

Xem thêm: Bảo hộ nhãn hiệu âm thanh: Khái niệm, phân loại và quy định pháp luật

Tác phẩm mỹ thuật, kiến trúc, nhiếp ảnh

• Tác phẩm hội họa, điêu khắc, tranh, tượng, phù điêu.
• Tác phẩm kiến trúc: bản vẽ, công trình kiến trúc.
• Tác phẩm nhiếp ảnh: ảnh nghệ thuật, ảnh báo chí.
    Ví dụ: Kiến trúc Chùa Một Cột, ảnh nghệ thuật của nhiếp ảnh gia Nguyễn Á.

Tác phẩm báo chí, bản đồ, giáo trình, bài giảng

• Các bài báo, phóng sự, phỏng vấn (trừ tin tức thuần túy).
• Giáo trình, sách giáo khoa, tài liệu giảng dạy.
• Bản đồ địa lý, bản đồ quy hoạch.

Chương trình máy tính, sưu tập dữ liệu

• Chương trình máy tính được bảo hộ như tác phẩm văn học.
• Cơ sở dữ liệu được bảo hộ khi có sự sáng tạo trong việc tuyển chọn, sắp xếp dữ liệu.
  Ví dụ: Phần mềm kế toán, hệ thống quản lý khách hàng CRM.

Những đối tượng không được bảo hộ quyền tác giả

Theo Điều 15 Luật SHTT, các đối tượng sau không thuộc phạm vi bảo hộ:

• Ý tưởng, nguyên lý, khái niệm, phương pháp, hệ thống.
• Văn bản pháp luật, văn bản hành chính, bản dịch chính thức.
• Tin tức thời sự thuần túy.
• Số liệu thống kê, báo cáo đơn thuần.

Thời hạn bảo hộ quyền tác giả

Quyền nhân thân (Khoản 1, 2, 4 Điều 19) – bảo hộ vô thời hạn

• Quyền đặt tên cho tác phẩm.
• Quyền đứng tên thật hoặc bút danh.
• Quyền bảo vệ sự toàn vẹn tác phẩm.

Quyền tài sản (Điều 27) – bảo hộ có thời hạn

1. Tác phẩm điện ảnh, nhiếp ảnh, mỹ thuật ứng dụng, khuyết danh:
   • Thời hạn: 75 năm kể từ khi công bố lần đầu.
   • Nếu chưa công bố: 100 năm kể từ khi định hình tác phẩm.

2. Các tác phẩm khác:
   • Bảo hộ suốt cuộc đời tác giả + 50 năm sau khi tác giả chết.
   • Nếu nhiều đồng tác giả: tính đến 50 năm sau khi đồng tác giả cuối cùng mất.

Ví dụ: Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn mất năm 2001 → tác phẩm sẽ được bảo hộ đến hết năm 2051.

Xem thêm: Thời hạn bảo hộ nhãn hiệu là bao nhiêu năm? Cập nhật thông tin mới nhất

Lợi ích của việc đăng ký quyền tác giả

• Căn cứ pháp lý khi tranh chấp: chứng minh quyền sở hữu rõ ràng.
• Tăng giá trị thương mại: dễ dàng chuyển nhượng, cấp phép.
• Tạo uy tín và thương hiệu: bảo vệ danh tiếng tác giả/doanh nghiệp.
• Tiết kiệm chi phí, thời gian khi có tranh chấp.

Thủ tục đăng ký quyền tác giả tại Việt Nam

Hồ sơ đăng ký (theo Nghị định 17/2023/NĐ-CP)

• Tờ khai đăng ký (mẫu phụ lục III theo Nghị định 17/2023/NĐ-CP).
• 02 bản sao tác phẩm cần đăng ký.
• Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu.
• Giấy ủy quyền (nếu nộp qua đại diện).

Quy trình thực hiện

• Nộp hồ sơ tại Cục Bản quyền tác giả hoặc văn phòng đại diện tại TP.HCM, Đà Nẵng.
• Thời gian xử lý: 15 ngày làm việc.
• Kết quả: Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả.

Dịch vụ tư vấn hỗ trợ đăng ký quyền tác giả cùng Luật An Khang 

Như vậy, quyền tác giả là công cụ pháp lý quan trọng giúp bảo vệ quyền lợi của tác giả, đồng thời khuyến khích hoạt động sáng tạo văn học, nghệ thuật, khoa học và công nghệ. Các loại hình tác phẩm được bảo hộ khá đa dạng, từ văn học, báo chí, âm nhạc, điện ảnh đến phần mềm máy tính, cơ sở dữ liệu.

Thời hạn bảo hộ quyền tác giả được pháp luật quy định rõ ràng, tùy thuộc vào loại quyền và loại tác phẩm. Điều này giúp cân bằng lợi ích giữa tác giả và cộng đồng, đảm bảo giá trị sáng tạo được ghi nhận và bảo vệ xứng đáng.

Để tránh rủi ro pháp lý và đảm bảo quyền lợi lâu dài, tác giả và doanh nghiệp nên chủ động đăng ký quyền tác giả.

Luật An Khang với đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm sẽ hỗ trợ bạn:

• Tư vấn loại hình tác phẩm cần đăng ký.
• Soạn thảo và hoàn thiện hồ sơ pháp lý.
• Đại diện làm việc với Cục Bản quyền tác giả.
• Bảo mật thông tin tuyệt đối, chi phí hợp lý.

Liên hệ ngay với chúng tôi qua hotline [0936149833] để được tư vấn miễn phí và hỗ trợ đăng ký quyền tác giả nhanh chóng, chuyên nghiệp!