Trong môi trường kinh doanh hiện đại, việc lập và nộp báo cáo thuế đúng quy định là yếu tố sống còn giúp doanh nghiệp duy trì uy tín và tránh rủi ro pháp lý. Bên cạnh đó, cơ quan thuế cũng thực hiện kiểm tra, thanh tra báo cáo thuế nhằm đảm bảo tính minh bạch, chống thất thu và phát hiện vi phạm kịp thời. Để doanh nghiệp có cái nhìn toàn diện, bài viết này sẽ phân tích quy định pháp luật, mục đích, tần suất cũng như những việc cần chuẩn bị khi có đoàn thanh tra, kiểm tra thuế.
Khái niệm về thanh tra và kiểm tra báo cáo thuế
Kiểm tra thuế là hoạt động định kỳ hoặc đột xuất, được cơ quan thuế triển khai để rà soát tính chính xác của báo cáo thuế, tờ khai và việc nộp thuế của doanh nghiệp.
Thanh tra thuế mang tính chuyên sâu hơn, thường áp dụng đối với doanh nghiệp có dấu hiệu rủi ro cao hoặc theo yêu cầu từ cơ quan có thẩm quyền. Theo Điều 113 Luật Quản lý Thuế số 38/2019/QH14, thanh tra thuế được tiến hành trong 4 trường hợp:
- Phát hiện dấu hiệu gian lận, trốn thuế.
- Thực hiện giải quyết khiếu nại, tố cáo hoặc phòng chống tham nhũng.
- Căn cứ kết quả phân loại rủi ro của cơ quan thuế.
- Theo kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước, thanh tra Nhà nước hoặc các cơ quan khác có thẩm quyền.
Đặc biệt, thanh tra thuế chỉ thực hiện tại trụ sở của doanh nghiệp, không triển khai thường xuyên mà theo kế hoạch hoặc chuyên đề đã được phê duyệt.
Mục tiêu chính của kiểm tra, thanh tra báo cáo thuế
Công tác kiểm tra và thanh tra báo cáo thuế hướng tới nhiều mục tiêu đồng thời, trong đó quan trọng nhất là:
- Ngăn chặn vi phạm: kịp thời phát hiện hành vi kê khai sai, trốn thuế.
- Bảo vệ nguồn thu ngân sách: giảm thất thoát, đảm bảo công bằng trong nghĩa vụ thuế.
- Khuyến khích tuân thủ: nâng cao ý thức tự giác lập và nộp báo cáo thuế đúng hạn, đầy đủ.
- Cải thiện thủ tục hành chính: giúp doanh nghiệp thuận lợi hơn trong việc nộp báo cáo thuế online hoặc báo cáo thuế qua mạng.
Cơ sở pháp lý điều chỉnh hoạt động kiểm tra và thanh tra
Các quy định liên quan đến kiểm tra, thanh tra báo cáo thuế được nêu rõ trong:
- Luật Quản lý Thuế số 38/2019/QH14.
- Nghị định 126/2020/NĐ-CP.
- Các văn bản hướng dẫn của Bộ Tài chính và Tổng cục Thuế.
Đây là căn cứ pháp lý để cả doanh nghiệp và cơ quan quản lý thực hiện quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm liên quan đến báo cáo thuế.
Doanh nghiệp sẽ bị kiểm tra báo cáo thuế khi nào?
Không có quy định cụ thể doanh nghiệp sẽ bị kiểm tra bao nhiêu lần trong một giai đoạn. Tuy nhiên, theo Điều 110 Luật Quản lý Thuế 2019, một số điểm đáng chú ý gồm:
- Doanh nghiệp có thể nằm trong diện kiểm tra theo kế hoạch hoặc chuyên đề.
- Thông thường, doanh nghiệp chỉ bị kiểm tra, thanh tra không quá 01 lần/năm, trừ khi có dấu hiệu vi phạm nghiêm trọng.
- Cuối năm, cơ quan thuế sẽ phân tích dữ liệu quản lý rủi ro để lập danh sách doanh nghiệp cần kiểm tra vào năm sau, ưu tiên nhóm có rủi ro cao về thuế.
Quyết định và quy trình công bố thanh tra, kiểm tra thuế
Doanh nghiệp cần nắm rõ các mốc thời gian quan trọng:
- Quyết định kiểm tra thuế: gửi trong vòng 03 ngày kể từ ngày ký và công bố trong 10 ngày.
- Quyết định thanh tra thuế: gửi trong vòng 03 ngày và công bố trong 15 ngày.
- Trường hợp doanh nghiệp đã kê khai và nộp đủ thuế, quyết định kiểm tra có thể bị bãi bỏ (theo khoản 2,3 Điều 110 Luật Quản lý Thuế).
- Doanh nghiệp có quyền đề nghị lùi lịch kiểm tra nếu có lý do chính đáng.
Hồ sơ và tài liệu doanh nghiệp cần chuẩn bị
Khi nhận thông báo thanh tra, kiểm tra báo cáo thuế, kế toán doanh nghiệp phải chủ động chuẩn bị:
Hồ sơ pháp lý
- Giấy phép đăng ký kinh doanh, điều lệ, các quyết định bổ nhiệm.
- Công văn pháp lý liên quan đến nghĩa vụ thuế.
Chứng từ và báo cáo thuế
- Hóa đơn, hợp đồng, phiếu nhập – xuất kho, biên bản nghiệm thu.
- Các loại báo cáo thuế: báo cáo thuế GTGT, báo cáo thuế TNDN tạm tính, báo cáo tài chính, quyết toán thuế TNCN, TNDN…
- Báo cáo tình hình sử dụng hóa đơn.
Hợp đồng và nhân sự
- Hợp đồng đầu vào – đầu ra kèm biên bản bàn giao, thanh lý.
- Hợp đồng lao động, phụ lục, quyết định điều chuyển, tăng lương.
- Hồ sơ thuê ngoài (dịch vụ, máy móc, nhân công).
Kiểm soát số liệu
- Đối chiếu hóa đơn điện tử với dữ liệu cơ quan thuế.
- So sánh công nợ khách hàng, nhà cung cấp.
- Kiểm tra sổ phụ ngân hàng, sổ cái và sổ chi tiết.
Nguyên tắc quan trọng trong quá trình kiểm tra, thanh tra
Theo quy định của Luật Quản lý Thuế, hoạt động thanh tra và kiểm tra báo cáo thuế phải:
- Ứng dụng công nghệ thông tin và phương pháp quản lý rủi ro.
- Tuân thủ quy định pháp luật và quy trình nghiệp vụ.
- Không cản trở hoạt động kinh doanh thường ngày của doanh nghiệp.
- Có quyết định kiểm tra hoặc thanh tra hợp lệ từ cơ quan có thẩm quyền.
- Đảm bảo đánh giá tính chính xác và trung thực của báo cáo thuế.
Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp trong kiểm tra, thanh tra
Quyền của doanh nghiệp
- Từ chối nếu không có quyết định hợp pháp.
- Không cung cấp thông tin không liên quan hoặc thuộc bí mật nhà nước.
- Đề nghị lùi thời gian kiểm tra.
- Điều chỉnh báo cáo thuế trước khi quyết định kiểm tra được công bố.
- Khiếu nại hoặc khởi kiện nếu không đồng ý kết luận.
Nghĩa vụ của doanh nghiệp
- Hợp tác cung cấp hồ sơ, tài liệu.
- Ký nhận biên bản làm việc.
- Nộp bổ sung và thực hiện nghĩa vụ tài chính nếu phát hiện sai phạm.
>>> Xem thêm: BÁO CÁO THUẾ LÀ GÌ? CÁC LOẠI BÁO CÁO VÀ THỜI HẠN NỘP MỚI NHẤT CHO DOANH NGHIỆP
Trình tự khiếu nại nếu không đồng ý với kết luận
Doanh nghiệp có thể tiến hành khiếu nại theo hai cấp:
- Khiếu nại lần đầu: gửi hồ sơ, đơn và tài liệu đến cơ quan ban hành kết luận.
- Khiếu nại lần hai: nếu không đồng ý với kết quả giải quyết lần đầu, có thể gửi đến cơ quan cấp trên.
- Nếu vẫn không thỏa đáng, doanh nghiệp có quyền khởi kiện hành chính tại Tòa án.
Kết luận
Việc tuân thủ đúng quy định về báo cáo thuế không chỉ giúp doanh nghiệp tránh rủi ro pháp lý mà còn tạo nền tảng quản trị minh bạch, củng cố uy tín trong mắt đối tác và cơ quan quản lý. Trong bối cảnh chính sách thuế liên tục thay đổi, doanh nghiệp cần có giải pháp đồng hành để đảm bảo thực hiện đầy đủ nghĩa vụ.
Nếu bạn đang tìm kiếm một đối tác tư vấn thuế chuyên nghiệp, Luật & Kế toán An Khang sẵn sàng hỗ trợ với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, cam kết tư vấn chính xác – kịp thời. Hãy liên hệ ngay qua hotline 0936 149 833 để được tư vấn chi tiết và đồng hành cùng doanh nghiệp của bạn trên hành trình phát triển bền vững.
