Không đăng ký hộ kinh doanh khi buôn bán nhỏ lẻ có bị xử phạt không? Câu hỏi từ anh Trần Văn Dũng (Nam Định):
“Tôi đang buôn bán tạp hóa tại nhà, quy mô nhỏ, không có giấy phép. Tôi nghe nói hộ kinh doanh nếu không đăng ký hộ kinh doanh thì có thể bị phạt. Xin hỏi thực tế không đăng ký hộ kinh doanh bị phạt bao nhiêu tiền? Trường hợp của tôi có bắt buộc phải đăng ký không?”
Luật và Kế toán An Khang trả lời:
Chào anh Dũng, cảm ơn anh đã gửi câu hỏi. Đây là thắc mắc rất phổ biến của nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ hiện nay. Chúng tôi sẽ phân tích chi tiết căn cứ vào Luật Doanh nghiệp 2020, Nghị định 01/2021/NĐ-CP, và Nghị định 122/2021/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kế hoạch và đầu tư.
Khi nào hộ kinh doanh phải đăng ký giấy phép kinh doanh?
Theo Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP, hộ kinh doanh là do một cá nhân hoặc các thành viên hộ gia đình đăng ký thành lập, chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản đối với hoạt động kinh doanh.
Điều này có nghĩa:
- Nếu anh kinh doanh thường xuyên, có địa điểm cố định, tạo ra doanh thu ổn định, thì anh bắt buộc phải đăng ký hộ kinh doanh.
- Các trường hợp không phải đăng ký hộ kinh doanh gồm: người bán hàng rong, bán quà vặt, buôn chuyến nhỏ lẻ, làm dịch vụ có thu nhập thấp, hoặc sản xuất nông – lâm – ngư nghiệp theo mùa vụ.
Trường hợp của anh Dũng, kinh doanh tạp hóa tại nhà, có địa điểm cố định, có doanh thu thường xuyên, thì thuộc diện phải đăng ký hộ kinh doanh.
Xem thêm: Ủy quyền đăng ký hộ kinh doanh có phải thực hiện xác thực điện tử không? Có mấy phương thức đăng ký?
Không đăng ký hộ kinh doanh có bị xử phạt không?
Có. Nếu thuộc diện bắt buộc đăng ký mà không thực hiện, đây là hành vi vi phạm hành chính.
Theo Điều 62 Nghị định 122/2021/NĐ-CP, cá nhân hoặc hộ gia đình kinh doanh mà không đăng ký sẽ bị xử phạt.
Mức phạt cụ thể khi không đăng ký hộ kinh doanh
Căn cứ Điểm c Khoản 1 Điều 62 Nghị định 122/2021/NĐ-CP:
- Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với cá nhân kinh doanh mà không có giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh.
- Ngoài phạt tiền, cơ quan chức năng có thể buộc chấm dứt hoạt động kinh doanh cho đến khi đăng ký hợp lệ.
Ví dụ: Nếu anh Dũng bán tạp hóa tại nhà và bị đoàn kiểm tra phát hiện chưa đăng ký, anh có thể bị phạt 3 – 5 triệu đồng, đồng thời phải làm thủ tục bổ sung.
Xem thêm: Chuyển địa chỉ sang huyện khác có cần đăng ký thay đổi nội dung đăng ký hộ kinh doanh không?
Rủi ro khác ngoài tiền phạt khi không đăng ký hộ kinh doanh
Không đăng ký hộ kinh doanh không chỉ bị xử phạt hành chính mà còn phát sinh nhiều hệ lụy:
- Không thể xuất hóa đơn: Nếu có khách hàng hoặc đối tác yêu cầu hóa đơn, anh sẽ không đáp ứng được, dễ mất khách.
- Rủi ro về thuế: Doanh thu không kê khai có thể bị ấn định thuế, truy thu và phạt chậm nộp.
- Mất cơ hội mở rộng: Nhiều chuỗi cửa hàng hoặc siêu thị yêu cầu đối tác phải có tư cách pháp lý mới ký hợp đồng.
- Nguy cơ bị xử phạt bổ sung: Nếu vi phạm thêm về vệ sinh an toàn thực phẩm hoặc các điều kiện kinh doanh đặc thù, mức phạt có thể cao hơn nhiều so với tiền phạt do không đăng ký hộ kinh doanh
Thủ tục đăng ký hộ kinh doanh đơn giản hiện nay
Thực tế, thủ tục đăng ký hộ kinh doanh không phức tạp, gồm các bước:
- Chuẩn bị hồ sơ: Giấy đề nghị đăng ký hộ kinh doanh (theo mẫu), bản sao CMND/CCCD, thông tin về địa điểm, ngành nghề, vốn và lao động.
- Nộp tại Phòng Tài chính – Kế hoạch thuộc UBND cấp huyện.
- Thời gian giải quyết: Khoảng 3 ngày làm việc.
- Sau khi được cấp Giấy chứng nhận, hộ kinh doanh sẽ được cấp mã số thuế để thực hiện nghĩa vụ thuế.
Như vậy, thay vì lo ngại “không đăng ký hộ kinh doanh bị phạt bao nhiêu tiền”, anh chỉ cần làm hồ sơ một lần là có thể yên tâm kinh doanh lâu dài.
Lời khuyên dành cho hộ kinh doanh nhỏ lẻ
Với trường hợp của anh Dũng và nhiều hộ khác:
- Nếu kinh doanh thường xuyên, có địa điểm cố định thì nên đăng ký hộ kinh doanh ngay từ đầu.
- Nếu chỉ buôn bán nhỏ, thu nhập thấp, không cố định, có thể thuộc diện miễn đăng ký – nhưng vẫn nên tham khảo ý kiến cơ quan quản lý tại địa phương để chắc chắn.
- Việc đăng ký giúp tránh rủi ro pháp lý, đồng thời thuận lợi hơn khi mở rộng quy mô hoặc chuyển đổi lên doanh nghiệp.
Xem thêm: Thủ tục đăng ký địa điểm kinh doanh của hộ kinh doanh
Kết luận
Không đăng ký hộ kinh doanh trong khi thuộc diện bắt buộc sẽ bị phạt 3 – 5 triệu đồng theo Nghị định 122/2021/NĐ-CP, và có thể bị buộc ngừng kinh doanh cho đến khi hoàn tất thủ tục. Vì vậy, để tránh rủi ro, các cá nhân kinh doanh nên chủ động đăng ký hộ kinh doanh ngay khi bắt đầu hoạt động.
