Trong quản trị doanh nghiệp hiện đại, việc xác định chủ sở hữu hưởng lợi đóng vai trò quan trọng để minh bạch hoạt động kinh doanh và ngăn ngừa rửa tiền, tài trợ khủng bố.
Nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam chưa hiểu rõ khái niệm này, dẫn đến vi phạm nghĩa vụ kê khai và báo cáo.
Nếu bạn đang băn khoăn chủ sở hữu hưởng lợi là gì, bài viết của Luật An Khang sẽ giúp bạn hiểu rõ định nghĩa, căn cứ pháp lý, nghĩa vụ liên quan và rủi ro nếu không tuân thủ.
Khái niệm và căn cứ pháp lý về chủ sở hữu hưởng lợi
1.1. Khái niệm
Theo khoản 1 Điều 4 Nghị định 13/2022/NĐ-CP về bảo đảm an ninh, an toàn hệ thống tài chính, chủ sở hữu hưởng lợi là cá nhân trực tiếp hoặc gián tiếp sở hữu từ 25% vốn điều lệ hoặc quyền biểu quyết trở lên của pháp nhân, hoặc có quyền kiểm soát pháp nhân đó dưới bất kỳ hình thức nào.
Ngoài ra, theo Luật Phòng, chống rửa tiền 2022, chủ sở hữu hưởng lợi còn được hiểu là cá nhân hưởng lợi cuối cùng từ giao dịch, dù không trực tiếp đứng tên sở hữu.
Ví dụ: Một công ty cổ phần có 3 cổ đông, trong đó ông A nắm giữ 20% cổ phần nhưng thông qua một công ty khác mà ông A sở hữu 70% vốn, ông A thực tế kiểm soát 40% tổng cổ phần – do đó ông A vẫn được xác định là chủ sở hữu hưởng lợi.
1.2. Căn cứ pháp lý chính
- Luật Phòng, chống rửa tiền 2022 – Điều 3, Điều 4.
- Nghị định 13/2022/NĐ-CP – Điều 4, Điều 8.
- Bộ luật Dân sự 2015 – quy định về quyền sở hữu và quyền kiểm soát tài sản.
Lưu ý quan trọng: Xác định chính xác chủ sở hữu hưởng lợi giúp cơ quan chức năng ngăn chặn việc lợi dụng pháp nhân để che giấu giao dịch bất hợp pháp.
Nghĩa vụ của doanh nghiệp trong việc kê khai chủ sở hữu hưởng lợi
2.1. Nghĩa vụ kê khai ban đầu
Theo Điều 8 Nghị định 13/2022/NĐ-CP, khi thành lập, doanh nghiệp phải kê khai thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp gửi Phòng Đăng ký kinh doanh.
Thông tin kê khai bao gồm:
- Họ tên, ngày sinh, quốc tịch.
- Giấy tờ định danh (CMND/CCCD/Hộ chiếu).
- Tỷ lệ sở hữu hoặc hình thức kiểm soát.
2.2. Nghĩa vụ cập nhật
Doanh nghiệp phải cập nhật thông tin chủ sở hữu hưởng lợi khi có thay đổi, trong thời hạn 07 ngày làm việc kể từ ngày thay đổi.
Ví dụ: Nếu cá nhân D bán 10% cổ phần dẫn đến tỷ lệ sở hữu giảm dưới 25%, doanh nghiệp phải báo cáo cập nhật lại danh sách.
2.3. Nghĩa vụ cung cấp thông tin cho cơ quan chức năng
Khi có yêu cầu từ cơ quan nhà nước (Công an, Cơ quan thuế, Ngân hàng Nhà nước…), doanh nghiệp phải cung cấp thông tin chủ sở hữu hưởng lợi đầy đủ, chính xác, kịp thời.
Xem thêm: Cách xác định chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp
Rủi ro pháp lý khi không xác định hoặc kê khai sai chủ sở hữu hưởng lợi
- Xử phạt hành chính: Theo Điều 15 Nghị định 122/2021/NĐ-CP, vi phạm nghĩa vụ kê khai hoặc kê khai sai thông tin chủ sở hữu hưởng lợi có thể bị phạt từ 10 – 20 triệu đồng.
- Nguy cơ bị coi là che giấu hành vi phạm pháp: Trong các vụ án rửa tiền hoặc tài trợ khủng bố, việc cố tình che giấu chủ sở hữu hưởng lợi có thể bị xử lý hình sự.
- Mất uy tín và khó khăn khi giao dịch quốc tế: Nhiều đối tác nước ngoài yêu cầu xác minh chủ sở hữu hưởng lợi trước khi ký hợp đồng.
Ví dụ thực tế: Năm 2023, một doanh nghiệp logistics bị đối tác châu Âu hủy hợp đồng vì không cung cấp được thông tin chủ sở hữu hưởng lợi theo tiêu chuẩn quốc tế.
Tầm quan trọng của việc xác định chủ sở hữu hưởng lợi trong phòng chống rửa tiền
Luật Phòng, chống rửa tiền 2022 quy định việc xác định chủ sở hữu hưởng lợi là bắt buộc đối với ngân hàng, tổ chức tài chính và doanh nghiệp kinh doanh ngành nghề nhạy cảm (bất động sản, kim loại quý, dịch vụ pháp lý…).
Điều này giúp:
- Ngăn chặn việc lợi dụng pháp nhân để rửa tiền.
- Tăng tính minh bạch trong quản trị doanh nghiệp.
- Bảo vệ lợi ích hợp pháp của cổ đông và đối tác.
Khuyến nghị cho doanh nghiệp về quản lý thông tin chủ sở hữu hưởng lợi
- Rà soát cơ cấu sở hữu để xác định đúng cá nhân đáp ứng tiêu chí chủ sở hữu hưởng lợi.
- Lập hồ sơ lưu trữ thông tin theo mẫu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
- Cập nhật định kỳ hoặc khi có thay đổi về cơ cấu cổ đông, tỷ lệ sở hữu.
- Phối hợp với luật sư để tránh vi phạm quy định pháp luật.
Lời khuyên: Doanh nghiệp nên xây dựng quy trình nội bộ để theo dõi và quản lý thông tin chủ sở hữu hưởng lợi, đặc biệt là với công ty có nhiều lớp sở hữu phức tạp.
Xem thêm: Doanh nghiệp thành lập trước 1/7 có phải bổ sung thông tin chủ sở hữu hưởng lợi không?
Chủ sở hữu hưởng lợi là cá nhân có quyền kiểm soát hoặc hưởng lợi cuối cùng từ hoạt động của doanh nghiệp, dù trực tiếp hay gián tiếp. Việc xác định và kê khai đúng chủ sở hữu hưởng lợi không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là yếu tố then chốt để doanh nghiệp minh bạch, tránh rủi ro về tài chính và pháp lý.
Luật An Khang sẵn sàng tư vấn, hỗ trợ doanh nghiệp xác định, kê khai và cập nhật thông tin chủ sở hữu hưởng lợi theo đúng quy định pháp luật.
