Trong bối cảnh pháp luật về minh bạch thông tin doanh nghiệp ngày càng chặt chẽ, việc xác định chủ sở hữu hưởng lợi không chỉ là yêu cầu bắt buộc mà còn là yếu tố then chốt để tránh rủi ro pháp lý.
Nhiều công ty chưa thực sự hiểu rõ tiêu chí dẫn đến kê khai sai hoặc bỏ sót thông tin quan trọng.
Nếu bạn đang tìm cách xác định chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp mình, bài viết của Luật An Khang sẽ giúp bạn nắm rõ quy định pháp luật, tiêu chí xác định và những lưu ý cần thiết để đảm bảo tuân thủ.
Khái niệm và căn cứ pháp lý
Theo khoản 1 Điều 4 Nghị định 13/2022/NĐ-CP và Điều 3 Luật Phòng, chống rửa tiền 2022, chủ sở hữu hưởng lợi là cá nhân trực tiếp hoặc gián tiếp sở hữu từ 25% vốn điều lệ hoặc quyền biểu quyết trở lên của doanh nghiệp, hoặc có quyền kiểm soát doanh nghiệp đó dưới bất kỳ hình thức nào. Đây là người hưởng lợi cuối cùng từ hoạt động, dù không trực tiếp đứng tên sở hữu.
Căn cứ pháp lý chính gồm:
- Luật Phòng, chống rửa tiền 2022.
- Nghị định 13/2022/NĐ-CP.
- Bộ luật Dân sự 2015 (quy định quyền sở hữu, quyền kiểm soát).
Ví dụ: Một công ty TNHH có 4 thành viên, trong đó bà A sở hữu 20% nhưng thông qua một công ty khác mà bà A nắm giữ 60% vốn, bà A thực tế kiểm soát 32% ⇒ vẫn được xác định chủ sở hữu hưởng lợi.
Tiêu chí xác định chủ sở hữu hưởng lợi
Điều 4 Nghị định 13/2022/NĐ-CP quy định 3 tiêu chí chính để xác định chủ sở hữu hưởng lợi:
| Tiêu chí | Mô tả | Ví dụ minh họa |
| Tỷ lệ sở hữu | Cá nhân sở hữu trực tiếp hoặc gián tiếp ≥ 25% vốn điều lệ hoặc quyền biểu quyết | Ông B nắm 30% cổ phần ⇒ là chủ sở hữu hưởng lợi |
| Quyền kiểm soát | Có quyền bổ nhiệm/bãi nhiệm đa số thành viên HĐQT, quyết định chiến lược công ty | Bà C chỉ sở hữu 10% nhưng có quyền quyết định nhân sự cấp cao ⇒ vẫn được tính |
| Hưởng lợi cuối cùng | Cá nhân nhận lợi ích kinh tế từ doanh nghiệp, dù không đứng tên sở hữu | Lợi nhuận công ty D chuyển về cá nhân E thông qua các pháp nhân trung gian ⇒ E là chủ sở hữu hưởng lợi |
Điểm lưu ý: Một người chỉ cần đáp ứng 1 trong 3 tiêu chí trên là có thể được xác định là chủ sở hữu hưởng lợi.
Xem thêm: Chủ sở hữu hưởng lợi là gì? Quy định pháp luật và thực tiễn áp dụng
Quy trình xác định chủ sở hữu hưởng lợi trong doanh nghiệp
Để xác định chủ sở hữu hưởng lợi chính xác, doanh nghiệp cần thực hiện các bước sau:
Bước 1. Rà soát cơ cấu sở hữu
- Liệt kê toàn bộ cổ đông/thành viên góp vốn và tỷ lệ sở hữu.
- Truy ngược các tầng sở hữu nếu cổ đông là pháp nhân.
Bước 2. Xác định quyền kiểm soát
- Kiểm tra điều lệ, thỏa thuận cổ đông để xác định ai có quyền bổ nhiệm, bãi nhiệm hoặc ra quyết định quan trọng.
Bước 3. Xác định người hưởng lợi cuối cùng
- Phân tích luồng lợi nhuận, cổ tức hoặc tài sản để tìm cá nhân cuối cùng được hưởng lợi.
Ví dụ thực tế: Công ty X có 40% vốn do Công ty Y sở hữu, Công ty Y lại do ông M nắm 70%. Khi tính toán, ông M gián tiếp sở hữu 28% Công ty X ⇒ là chủ sở hữu hưởng lợi.
Lưu ý về kê khai và cập nhật thông tin
Theo Điều 8 Nghị định 13/2022/NĐ-CP, doanh nghiệp phải kê khai thông tin và xác định chủ sở hữu hưởng lợi trong hồ sơ đăng ký và cập nhật khi có thay đổi, trong vòng 07 ngày làm việc.
Thông tin cần kê khai:
- Họ tên, ngày sinh, quốc tịch.
- Số giấy tờ tùy thân.
- Tỷ lệ sở hữu hoặc hình thức kiểm soát.
Không kê khai hoặc kê khai sai thông tin có thể bị phạt từ 10–20 triệu đồng theo Nghị định 122/2021/NĐ-CP.
Xem thêm: Doanh nghiệp thành lập trước 1/7 có phải bổ sung thông tin chủ sở hữu hưởng lợi không?
Hệ quả pháp lý nếu xác định sai chủ sở hữu hưởng lợi
- Bị xử phạt hành chính: Không khai báo hoặc khai báo sai dẫn đến phạt tiền và buộc cập nhật thông tin.
- Nguy cơ bị nghi ngờ rửa tiền: Nếu không minh bạch về chủ sở hữu hưởng lợi, doanh nghiệp có thể bị ngân hàng hoặc đối tác quốc tế từ chối giao dịch.
- Ảnh hưởng uy tín: Các doanh nghiệp niêm yết hoặc hợp tác quốc tế đặc biệt coi trọng minh bạch về chủ sở hữu hưởng lợi.
Ví dụ: Một công ty bất động sản bị từ chối khoản vay quốc tế vì không cung cấp đầy đủ thông tin và xác định chủ sở hữu hưởng lợi theo tiêu chuẩn FATF.
Xác định chủ sở hữu hưởng lợi đúng là yêu cầu pháp lý bắt buộc và là yếu tố quan trọng để doanh nghiệp duy trì uy tín, đảm bảo minh bạch và tránh rủi ro pháp lý.
Quy trình xác định cần dựa trên tỷ lệ sở hữu, quyền kiểm soát và người hưởng lợi cuối cùng, với sự rà soát kỹ càng và cập nhật kịp thời.
Luật An Khang sẵn sàng hỗ trợ doanh nghiệp xác định và kê khai chủ sở hữu hưởng lợi một cách chính xác, đúng quy định.
